Η ''ΒΑΛΥΡΑ'' ΤΗΣ ΙΘΩΜΗΣ

 

 Στις 17 Ιανουαρίου η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Αντωνίου. Ο Άγιος Αντώνιος θεωρείται ο ιδρυτής του ασκητικού και γενικώς του μοναχικού βίου, αντιπροσωπευτικός τύπος του αναχωρητισμού και του ασκητισμού, αποκληθείς Μέγας για τη θέρμη της πίστεως αυτού, τον ζήλο της ασκήσεως και την φλογερότητα της διδασκαλίας του. Ο βίος του αναγράφεται στο έργο του Αγίου Αθανασίου "βίος και πολιτεία του οσίου πατρός ημών Αντωνίου”. Γεννήθηκε ο Άγιος Αντώνιος περί το 250 μΧ. Σε μία μικρή πόλη κοντά στη Μέμφιδα της Αιγύπτου που την ονόμαζαν Κομά, από γονείς εύπορους. Γλώσσα του υπήρξε η κοπτική, δεν έμαθε καθόλου γράμματα, εξ ακροάσεως όμως των θρησκευτικών λόγων και εκ της συχνής φοιτήσεως του στους ναούς γινόταν κάτοχος όσων γνώσεων του χρειάζονταν για να στηρίξει την βαθύτατη αυτού πίστη( Μεγ. Συν. 1985, Μην. Ιαν).

Σε ηλικία 20 ετών έχασε τους γονείς του και τότε υπακούσας στην εντολή του Χριστού προς τον νεανίσκον: “πώλησον τα υπάρχοντά σου και δος πτωχοίς”, μοίρασε την περιουσία του στους πτωχούς όλη, πλην ολίγων μόλις εξαρκούντων προς λιτή συντήρηση αυτού και της μικρότερης αδελφής του.Παρέδωσε την αδελφή του σε έναν Παρθενώνα για φύλαξη, μοίρασε ό,τι του απέμεινε στους πτωχούς και στράφηκε στον ασκητικό βίο, πρώτα στη γενέτειρά του, μετά έξω από την πόλη του μακριά. Κλείστηκε μέσα σ΄ ένα μνημείο και μόνο ορισμένες ημέρες δεχόταν την επίσκεψη ενός φίλου του, που του έφερνε άρτο και ύδωρ. Εκεί με νηστεία και προσευχή δόξαζε τον Κύριο και πολεμούσε τους πειρασμούς οι οποίοι τον ενοχλούσαν.

Στη συνέχεια απομακρύνθηκε στην έρημο και πρώτα σ΄ ένα ερειπωμένο φρούριο , κατόπιν σ΄ ένα σπήλαιο κλείστηκε και δεν δεχόταν κανέναν και μόνο επί έξι μήνες άφηνε να τον πλησιάσει κάποιος για να του φέρει ξηρό άρτο και ύδωρ.

Εκεί μονάζων είχε να κατανικήσει αγριότερα την επίθεση των πειρασμών της σάρκας. Μόνασε για περισσότερα από 20 έτη. Μία παράδοση αναφέρει ότι υπήρξε μαθητής στον ασκητισμό του ερημίτη Παύλου. Έτρωγε αρχικά ξηρό άρτο και έπινε νερό αρχικά μία φορά την ημέρα και στη συνέχεια κάθε τρίτη ή τέταρτη ημέρα. Όταν δάμασε τη σάρκα του, μετά από 20 έτη, ήλθε σε επικοινωνία με τους ανθρώπους, δίδασκε , παραδειγμάτιζε και θεράπευε με τη δύναμη της πίστεως και την ενατένιση του θείου.

Γράμματα δεν γνώριζε ο Αντώνιος, αλλά ο λόγος του παλλόταν από πίστη και η έκταση της ασκήσεως του έδινε στη διδασκαλία του ιδιαίτερη πειθώ, και εξωτικό τι θέλγητρο, προσελκύων πλήθη θαυμαστών και πιστών που είχαν ανάγκη ενισχύσεως, στηρίγματος και συμβουλών.

“Το δικό μου βιβλίο, έλεγε ο Άγιος, είναι η φύσις των γεγονότων και δύναμαι, όταν θέλω ν΄αναγινώσκω τους λόγους του Θεού”.

Το 311 κηρύχτηκε διωγμός των Χριστιανών από τον Μαξιμίνο.

Ο Άγιος Αντώνιος άφησε την έρημο και κατευθύνθηκε στην Αλεξάνδρεια για να ενδυναμώσει τους Χριστιανούς στη πίστη και καρτερία. Μόλις έληξε ο διωγμός επανήλθε στη μόνωσή του και αποσύρθηκε πιο βαθιά στην έρημο. Κατέφυγε σε υψηλό όρος στην Ερυθραία για να αποφύγει το πλήθος του κόσμου. Όταν όμως προέκυψε η λαίλαπα του Αρειανισμού, επανήλθε στη πόλη για να ενισχύσει τους πιστούς στον αγώνα τους κατά του Αρείου. Πάλι επέστρεψε πιο βαθιά στην έρημο, αλλά ο κόσμος συνέρρεε να τον ακούσει. Ο Μέγας Αθανάσιος τον λόγο του Αγίου Αντωνίου χαρακτηρίζει ως “ηρτυμένον τω θείω άλατι και χαρίεντα”.

Συνεχίζει ο Άγιος Αθανάσιος: “Ήτο οιονεί ιατρός δοθείς παρά του Θεού διότι τις λυπημένος ήρχετο προς αυτόν και δεν επέστρεφε χαίρων και τις ήρχετο θρηνών για τους νεκρούς του και δεν απέθετε το πένθος; τις ήρχετο ωργισμένος και δεν έφευγε φίλος, τις ήρχετο βασανισμένος και δεν απέκτα γαλήνην;” Εκτός των άλλων, ο Άγιος Αντώνιος είχε να πολεμήσει και προς τον πειρασμόν της φήμης και δόξης, διότι πολλοί μεγάλοι και ισχυροί κατέφευγον προς αυτόν και αυτοί δε οι αυτοκράτορες-ο Μέγας Κωνσταντίνος και οι υιοί του- κατ΄ επανάληψη του έγραφαν και οτν αποκαλούσαν πατέρα.Ο Αντώνιος δεν εξιππάζετο “άνθρωποι του Θεού είναι και οι βασιλείς έλεγε”.

Τα αποφθέγματα του Αγίου Αντωνίου, τα οποία περιλαμβάνει ο Μέγας Αθανάσιος είναι βιοτικής σημασίας και μαρτυρούν ετοιμότητα πνεύματος και οξύτητα διεισδύσεως (Νεωτ. Εγκ. Λεξ. Ηλίου, τομ. 3, σελ. 145-146). Κήρυττε ο Άγιος Αντώνιος ότι τίποτα δεν είναι πολυτιμότερο της αγάπης του Χριστού. Δεν γνωρίζουμε πότε θα  πεθάνουμε, ας  είμαστε λοιπόν πάντοτε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την κρίση του Θεού. Ο Άγιος Αντώνιος έζησε με πίστη και άσκηση 105 έτη. Ουδέποτε άλλαξε ένδυμα, δεν έπλυνε το σώμα του, ούτε τα πόδια του, ούτε ένιψε το πρόσωπό του. Πέθανε την 17η Ιανουαρίου του 355. Ζήτησε να τον θάψουν στο όρος που μόναζε, σε κρυφό σημείο και να μην ταριχεύσουν το σώμα του, όπως συνήθιζαν τότε. Άφησε ως μοναδική του περιουσία δυο προβιές και ένα φθαρμένο ένδυμα στον Άγιο Αθανάσιο και στον ασκητή Σεραπίωνα. Το 561 δύο μοναχοί διατεινόμενοι ότι έχουν το λείψανο του Αγίου Αντωνίου το απέθεσαν στον ναό του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στην Αλεξάνδρεια. Το 635 μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ήταν μέχρι και τον 11ο αιώνα. Τότε ένας ονόματι Ζόσελεν, ισχυριζόμενος ότι του το παρέδωσε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου για υπηρεσίες που του προσέφερε, το μετέφερε στη Γαλλία και τοποθετήθηκε στον ναό του Αγίου Ιουλιανού.

Η αγιογράφηση του Αγίου Αντωνίου

Ο Άγιος Αντώνιος εικονίζεται όρθιος κατ΄ενώπιον, συνήθως στηθαίος (από τη μέση και άνω).Η μορφή του είναι άκρως ασκητική και τα λιτά ενδύματά του σκούρων αποχρώσεων. Φορεί εσωτερικά χιτώνα και  το αγγελικό σχήμα της μοναχικής πολιτείας της εποχής του, ενώ εξωτερικά μανδύα που καλύπτει τους ώμους του. Στη συγκεκριμένη εικόνα κρατεί τον σταυρό του μαρτυρίου του στο δεξί χέρι, ενώ στο αριστερό φέρει ανοιγμένο ειλητάριο στο οποίο αναγράφεται “ είδον εγώ τας παγίδας του διαβόλου ηπλωμένας εν τη γη..και αναστενάζοντας είπα: Ποιός άραγε μπορεί να τις προσπεράσει αυτές; και μια φωνή ακούστηκε και μου λέει: Η ταπεινοφροσύνη”. Τα μαλλιά του είναι λευκά και η γενειάδα του μακριά και διχαλωτή.Η κεφαλή του είναι τυλιγμένη με σκούρο μανδήλιο, σύμβολο της αυστηρής δέσμευσής του προς το θείον και της άσκησης στην έρημο που διέμενε καθ΄ όλο τον βίο του, κάτι αντίστοιχο σαν το σημερινό καλλυμμαύχιο.

Είθε ο Άγιος Αντώνιος να φωτίζει τον νου μας και να μας οδηγεί στα φωτεινά μονοπάτια που εκείνος ανακάλυψε στην έρημο, μακριά από τις παγίδες του διαβόλου.

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία η. Κοντοπούλου

15/1/2022