Στη Βαλύρα, από το 1843, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, όταν αναγνωρίστηκαν οι τρεις ιεράρχες ως Προστάτες της Παιδείας, τιμούσε τη μνήμη τους το Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας, μαζί με τους γονείς και την τοπική κοινωνία, στον τότε ιερό ναό του Αγίου Βλασίου, κοντά στη γέφυρα , ενώ όταν ολοκληρώθηκε το τέμπλο του Αγίου Αθανασίου και λειτούργησε ως πολιούχος στη Βαλύρα, εγκαταλείφθηκε σταδιακά ο Άγιος Βλάσιος και κατέστη ο Άγιος Αθανάσιος το ιερό κέντρο των ψυχών και του πνεύματός μας. Οι μαθητές , με τις παραδοσιακές στολές τους , έκαναν παρέλαση και παρακολουθούσαν τη Θεία Λειτουργία των Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος. Το ίδιο όμως συνέβη και κατά τα παιδικά μας χρόνια. Πολλές και όμορφες εικόνες έχουν εντυπωθεί στη μνήμη μας από τα μαθητικά μας χρόνια, ενώ χαιρόμαστε όταν βλέπουμε τη νέα σπορά, τα παιδιά και εγγόνια μας , τα οποία συνεχίζουν με ενθουσιασμό την παράδοση και τιμούν τους πατέρες της Παιδείας, τον Μέγα Βασίλειο, τον Ιωάννη Χρυσόστομο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο ή Ναζιανζηνό.
Οι μεγάλοι φωστήρες της Ορθοδοξίας ενωμένοι, ως πύρινος στύλος της Ορθοδοξίας, εορτάζονται από το έτος 1100, διότι εκείνη την εποχή υπήρχε πρόβλημα, ιδίως στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ των πιστών, για το ποιος από τους τρεις ιεράρχες είναι ο πιο μεγάλος άγιος. Οι χριστιανοί ήταν διχασμένοι μεταξύ τους και μεγάλη έχθρα ήταν εμφανής που τους έστρεφε τον ένα εναντίον του άλλου, αγνοώντας την κατά Χριστόν αγάπη προς τον πλησίον. Τότε εμφανίστηκαν και οι Τρεις Ιεράρχες μαζί, σε όνειρο στον μακαριστό Ιωάννη, επίσκοπο Ευχαϊτών και δήλωσαν (Μεγ. Συν. 1987, Μην. Ιαν):
“Εμείς ένα είμεθα πλησίον στον Θεό. Όσα διδαχθήκαμε από το Άγιο Πνεύμα αυτά και γράψαμε για τη σωτηρία των ανθρώπων. Να μην χωρίζονται οι άνθρωποι εξ αιτίας μας. Σε μια ημέρα ένωσε και τους τρεις μας και συνέθεσε τα τροπάρια ( Αγιολόγιον Σαϊτης, 2018). Ο άγιος επίσκοπος Ευχαϊτών, επειδή μέσα στον μήνα Ιανουάριο εορτάζουν χωριστά οι Τρεις Ιεράρχες, τους συνένωσε, ώστε να εορτάζεται η μνήμη τους στις 30 Ιανουαρίου.
Η εορτή έχει χαρακτήρα εκπαιδευτικό, δεν είναι αργία, αλλά θεωρείται ως η εορτή των Ελληνικών Γραμμάτων, καθόσον οι τρεις φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος, ιδίως ο Μέγας Βασίλειος, υπήρξε κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο “παδαγωγός της νεότητος”.Συνετέλεσε στην ανάπτυξη της Χριστιανικής διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των Αρχαίων Ελληνικών Γραμμάτων (Νεωτ. Εγκυκ. Λεξ. Ηλίου, τομ. 9, σελ.818). Όμως, τόσο ο ιερός Χρυσόστομος, όσο και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρονται στους λόγους τους , όσον αφορά τη διαπαιδαγώγηση των παίδων, με σαφήνεια και θεία σοφία. Η φράση που χρησιμοποιούμε ,προ αμνημονεύτων χρόνων “πες το χρυσόστομε”, είναι δείγμα της απήχησης που άφησε ανά τους αιώνες ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος με τις θεόπνευστες διδαχές του ,1447 λόγους και 249 επιστολές του ως χρυσή παρακαθήκη στην ανθρωπότητα. Για τον βίο και την δράση του καθενός εκ των Αγίων μπορείτε να δείτε τις σχετικές αναρτήσεις, 13 Νοεμβρίου, 1 Ιανουαρίου, 25 Ιανουαρίου και 27 Ιανουαρίου.
Απολυτίκιον των Τριών Ιεραρχών ,ήχος α΄.
Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας· Βασίλειον τον μέγαν, και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω τη γλώτταν χρυσορρήμονι· πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν·αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.
Η αγιογράφηση των Τριών Ιεραρχών
Εικονίζεται από δεξιά μας πρώτος ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στο κέντρο ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος και αριστερά μας ο Μέγας Βασίλειος. Οι τρεις Άγιοι είναι όρθιοι, ολόσωμοι, με στάση κατ΄ ενώπιον. Στην εικόνα που παραθέτουμε, και οι τρεις Πατέρες φορούν εσωτερικά ποδήρη χιτώνα, με ποταμούς αριστερά και δεξιά ,κατερχόμενες κάθετες ταινίες, χρυσοκέντητο επιτραχήλιον και επιγονατίδα . Επάνω φέρουν φαιλόνιο και επάνω από το φαιλόνιο λευκό ωμοφόριο με μαύρους σταυρούς, με τα αρχικά στις άκρες των σταυρών Φ.Χ.Φ.Π. (Φως Χριστού Φαίνει Πάσι). Κρατούν στο αριστερό τους χέρι, επάνω στην άκρη του ωμοφορίου τους, Ευαγγέλιο με στάχωση, ενώ με τη δεξιά χείρα ευλογεί ο Μέγας Βασίλειος, κρατεί σταυρό ο Άγιος Χρυσόστομος, ως αρχιεπίσκοπος, ενώ ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έχει κρυμμένες τις χείρες γιατί επιστατεί ο ίδιος ο Χριστός. Ο Μέγας Βασίλειος εικονίζεται με μακριά, σκούρα καστανή γενειάδα, ο Άγιος Γρηγόριος με μετρίου μήκους φουντωτή γκρίζα γενειάδα, και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος με μικρό γένι, όπως ο Ιησούς Χριστός. Οι Άγιοι φέρουν αχνό, σχεδόν διάφανο φωτοστέφανο. Οι ασκητικές μορφές προσδίδουν ύψος δυσθεώρητο στα ουράνια μεγέθη της Τρισηλίου Θεότητος. Μεταδίδουν οι Πατέρες της Παιδείας φροντίδα για το εκκλησίασμα με το βλέμμα τους, το δε μέτωπό τους δηλώνει τις πνευματικές διεργασίες ,που λαμβάνουν χώρα με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Με το καλό η μαθητική και τοπική κοινότητα της Βαλύρας ,να τιμήσει τους Πατέρες της Παιδείας μας και το φως τους να φαίνη πάσι.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
29/1/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου