Το κάστρο της Καλαμάτας με το βλέμμα του Φώτη Κόντογλου

 

                                           Το κάστρο της Καλαμάτας. Φωτό: Kastra.eu

 Από τα πρώτα γραπτά έργα τού μεγάλου Έλληνα ζωγράφου-αγιογράφου και συγγραφέα Φώτη Κόντογλου, είναι το βιβλίο του Ταξείδια,  Αθήνα  1928, εκδόσεις Αστήρ, όπου περιγράφει μεγάλα κάστρα που τον εντυπωσίασαν στα ταξίδια του στον Ελλαδικό χώρο, και ένα από αυτά είναι και το κάστρο της Καλαμάτας. To βιβλίο περιλαμβάνει υπέροχες γκραβούρες τού  ιδίου και είναι γραμμένο κατ΄εξαίρεση στην καθομιλουμένη γλώσσα των απλών ανθρώπων της εποχής του. Κι ενώ εξυμνεί με λυρισμό την ιστορία της  Καλαμάτας με το κάστρο της και τον εύφορο Μεσσηνιακό κάμπο, στο τέλος του κεφαλαίου εκμυστηρεύεται το εξής: «Αυτό το κάστρο, έτσι που είναι μέσα στον κάμπο, δεν έχει περήφανη θεωρία όπως άλλα κάστρα, ώστε να γράψω τίποτα από εκείνες τις όμορφες φαντασίες που μού ΄ρχονται στο μυαλό αγναντεύοντας τη Μονεμβασιά ή το Παλαμίδι». 

Το όραμα της Καλαματιανής εκπαιδευτικού , κας Λένας Χριστοπούλου, βοήθησε στην αποσαφήνιση του λόγου του αείμνηστου Φώτη Κόντογλου, το οποίο παρουσιάζουμε στη συνέχεια:

                                                                   Φωτό: Tripadvisor

Αύγουστος 2024, και η Αθήνα ανασαίνει δειλά αφού πολλοί εργαζόμενοι πραγματοποιούν τις διακοπές τους αυτόν τον μήνα. Οι τυχεροί που επιμένουν και παραμένουν στην Πρωτεύουσα, αισθάνονται ότι όλη η πόλη  τους ανήκει! Κινούνται με άνεση στους δρόμους και απολαμβάνουν τον καφέ τους στα μέρη της  αρεσκείας τους, χωρίς συνωστισμό και μεγάλη αναμονή.

Η εκπαιδευτικός κα Λένα Χριστοπούλου, με καταγωγή από την Καλαμάτα, υποστηρίζει ότι μόνο αυτόν τον μήνα του έτους η Αθήνα έχει ανθρώπινο πρόσωπο. Σε γνωστό παλαιοπωλείο-βιβλιοπωλείο στην οδό Ακαδημίας συναντηθήκαμε πρόσφατα, και κατόπιν μακράς συζήτησης ανταλλάξαμε τηλέφωνα , η καθεμιά βρέθηκε  στον συγκεκριμένο χώρο για τις  προσωπικές  της αναζητήσεις,  αλλά τελικά αγοράσαμε κι ένα ίδιο βιβλίο…. τα Ταξείδια του Φώτη Κόντογλου! Το βιβλίο ήταν η αφορμή να καθιερώσουμε μία βαθύτερη επικοινωνία, ανταλλάσσοντας συχνά μηνύματα που αφορούν τον βαθύτερο ψυχισμό του ανθρώπου….

-Όταν διάβασα το κεφάλαιο για το κάστρο της Καλαμάτας, μαγεύτηκα από την περιγραφή του  πολυτάλαντου  Φώτη Κόντογλου, αλλά ο επίλογος στο συγκεκριμένο κεφάλαιο με άφησε ενεά. Σίγουρα δεν είχε  κακή πρόθεση ο Κόντογλου να υποβαθμίσει το τοπίο του κάστρου  της Καλαμάτας στη Μεσσηνιακή γη,  όμως γιατί επιμένει ότι   δεν εξάπτει τη φαντασία του;  Τι σημαίνει  ο λόγος του; Προέκυψε αυθόρμητα εντός του και τον απαθανάτισε   γράφοντας,  ή θέλησε να αφήσει κάποιο βαθύτερο συμβολισμό σχετικά με την αλήθεια που είναι συνυφασμένη με αυτό το όχι και τόσο εντυπωσιακό κάστρο, αναρωτήθηκε η φίλη κα Λένα Χριστοπούλου, και διατύπωσε ευθαρσώς την απορία της.

                                                                 Φωτό: Athens Voice

Δεν πέρασαν περισσότερο από τρεις ημέρες και το κινητό τηλέφωνο επέμενε να κτυπά…. ήμουν ιδιαίτερα απασχολημένη και σε κατάσταση απομόνωσης, αλλά βλέποντας ότι είναι η  αγαπητή Λένα στην άλλη γραμμή, τα άφησα όλα κατά μέρος και προσηλώθηκα στον άκρως εντυπωσιακό λόγο της.

-Δεν θα πιστέψεις πώς με οικοδόμησε ο Κύριος χθες βράδυ, σχετικά με το κάστρο της Καλαμάτας, ήχησε χαρωπά η φωνή τής  θεοσεβούς και ευαίσθητης  εκπαιδευτικού.  Οραματίστηκα, σε κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης, ξαπλωμένη,  ότι στο δεξί μου χέρι κρατούσα το μαχαίρι του κήπου που καθαρίζω τα φυτά, και καθώς πήγα να το μπήξω στο χώμα, δίπλα σε άλλα μαχαίρια προκατόχων μου, πέρασαν εμπρός μου δύο   σκεπασμένα κινητά μαύρα βουνά με μεγάλη θεωρία, σαν τα κάστρα  που περιγράφει ο Κόντογλου. Στο  ένα ξαφνικά  ανασηκώθηκε το μαύρο πέπλο του και  εμφανίστηκε   κουβούκλιο  Επιταφίου, στολισμένο με λογής-λογής άνθη. Ήταν πολύ εντυπωσιακό. Ύστερα πρόσεξα ότι μία νοήμων, φωτεινή, ορθή κάλαμος-άνθρωπος κινούσε στο κέντρο το κουβούκλιο, όπως αυτές που αναφέρει το Ευαγγέλιο ότι κινούνται με αστάθεια στην έρημο…. Αφού έμπηξα το μαχαίρι μου στη γη, στη συνέχεια γονάτισα εμπρός σε έναν επί γης σταυρό, που ήταν ο ίδιος ο Χριστός,  και  όμορφα, μικρά ανθισμένα φυτά τον στόλιζαν.   Φύτεψα και το δικό μου…. ένα μικρό άσπρο κρινάκι του αγρού….  

Συμπερασματικά, καταλήξαμε ότι όλη η αλήθεια και η ομορφιά, το δέος των οφθαλμών της ψυχής, είναι ο ίδιος ο Επιτάφιος,  το άχραντο σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, που κείται κατά την Αποκαθήλωση εντός του κουβουκλίου…. και όχι τα εντυπωσιακά περιφερόμενα όρθια κουβούκλια, αν και   τέρπουν το βλέμμα του αδαούς ανθρώπου.

Δεν είναι τα ψηλά κάστρα, αλλά η εύφορη γη που πέφτει ο θείος σπόρος και γεννά καρπό εις τον αιώνα των αιώνων…..αυτή η εκ Θεού  αλήθεια δεν επιδέχεται καμίας φαντασίας για σημεία και τέρατα σε στοιχειωμένα  Φράγκικα κάστρα….είναι η Αιώνια Αλήθεια και Ζωή, που γεννά, σε ανείπωτο παράδεισο, και εντός του κάστρου της Καλαμάτας,  η μακαρία Μεσσηνιακή γη!

 Περιγράφει ο Φώτης Κόντογλου:

 Ο κάμπος είναι γιομάτος πρασινάδα….περβόλια με λογής-λογής δένδρα, μουριές, συκιές, λεμονιές, πορτοκαλιές, που προκόβουνε σ΄ αυτό το μέρος επειδή  τ΄ αγέρι είναι ζεστό. Έχει κι ελιώνες  ολοτρόγυρα. Μ΄ έναν  λόγο ούλος ο τόπος είναι φουντωμένος σαν Παράδεισος ίσαμε τη κορφή του κάστρου, που΄ ναι  και τούτο πνιγμένο μέσα στα δέντρα… 

Ας μη λεκιάζουμε και καταστρέφουμε ανεπανόρθωτα τον Παράδεισο που  είχαμε την ευλογία εκ Θεού να κληρονομήσουμε.....

 

Ο Θεός μεθ΄ ημών,

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

21-8-2024