Η κα Παναγιώτα
Φλεβάρη Μουργή, μάχιμη δικηγόρος στην Καλαμάτα, την 13η Οκτωβρίου
τίμησε τη μνήμη του Παύλου Μελά με σχετική ανάρτηση στη σελίδα της στο FB, μακάρι και άλλοι Έλληνες…. To ίδιο και ο Ορθόδοξος Σύλλογος «Επάλξεις» στην Αθήνα, όπου αρκετοί Μεσσήνιοι
συναντηθήκαμε για να παρακολουθήσουμε σχετική ομιλία από την φιλόλογο και
θεολόγο κα Σοφία Μπεκρή, για τη συμπλήρωση των 120 χρόνων από την ηρωική έξοδο
του Παύλου Μελά. Η ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα τιμάται κάθε χρόνο
την πρώτη Κυριακή μετά την 13η Οκτωβρίου , ημερομηνία του θανάτου του 33χρονου αξιωματικού
του Πυροβολικού, του μεγάλου ήρωα Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.
Κορίτσια από
την Καστοριά κι’ απ’ τη Μακεδονία,
κάτι θα σας
ρωτήσω εγώ, πέστε μου την αλήθεια.
Μην να ΄ν ‘ οι
Τούρκοι στα βουνά κ’ οι Βούλγαροι στους λόγγους;
-Ποιος είσ’ εσύ που μας ρωτάς για πες μας τ’ όνομά σου;
-Εγώ είμ’ ο
Παύλος ο Μελάς στον κόσμο ξακουσμένος.
-Γέμισαν
Τούρκοι τα χωριά και Βούλγαροι τους λόγγους".
«Λεβέντης εξεκίνησι ‘ πού μεσ’
απ’ την Αθήνα,
που δεν
ψηφίζει τη ζωή, να φέρ’ τη λευθερία.
Στην Καστοριά
βαρέθηκε, στη Στάτιστα τ’ αυλάκι.
-Μάννα μ’, δεν
θέλω κλιάματα, δεν θέλω μοιργιολόγια,
μένα μου
κλαίγουν τα πουλιά, μου κλαιν τα χελιδόνια,
κλαίει και η
γυναίκα μου και όλη η πατρίδα».
Ήταν ένας
ευκατάστατος Έλληνας πολίτης και αξιωματικός του Πυροβολικού, που ζούσε ήσυχα με την αγαπημένη του
οικογένεια , τη σύζυγό του Ναταλία Δραγούμη και τα δύο τους παιδιά. Όμως μία
μεγάλη δύναμη εκ Θεού τον καλεί να αφήσει τον κοσμικό βίο και να απαρνηθεί τα
πάντα, με ζέση ψυχής υπέρ Πατρίδος, για τη διάσωση της Μακεδονίας των Ορθοδόξων
Ελλήνων. Την 13η Οκτωβρίου του 1904, ο Παύλος Μελάς
τραυματίζεται θανάσιμα στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς. Ο θάνατός του συγκλόνισε
το πανελλήνιο και είχε ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση, οργάνωση και διεύρυνση του Μακεδονικού
αγώνα.
Ο Μακεδονικός αγώνας (1904- 1908), δηλαδή ο αγώνας για τη
Μακεδονία , ήταν η τελευταία και η πιο κρίσιμη φάση της προσπάθειας των Ελλήνων
να ελευθερώσουν την περιοχή.
Το ελληνικό κράτος δεν μπορούσε τα πρώτα χρόνια να
αντιπαρατεθεί στον βουλγαρικό κίνδυνο, δηλαδή τους Βουλγάρους που ήθελαν την
αυτονομία της Μακεδονίας, για να μπορέσουν ύστερα να πετύχουν την προσάρτηση τους.
Άρχισαν τότε να στέλνουν στη Μακεδονία αντάρτες και πράκτορες που πίεζαν τους
κατοίκους, ιδίως τους ιερείς και τους δασκάλους να δηλώσουν ότι ήταν εξαρχικοί
, ότι δηλαδή ανήκαν στη Βουλγαρική εκκλησία.
Οι Έλληνες αντιμετώπισαν αποτελεσματικά τη βουλγαρική
απειλή. Οι ελληνικές κοινότητες και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, το οικουμενικό
πατριαρχείο, οι Μητροπόλεις, και η ελληνική κυβέρνηση ενίσχυσαν τα ελληνικά
σχολεία της περιοχής και περιφρούρησαν τις εκκλησίες της. Συγχρόνως
οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς από την Αθήνα, ο
Κων/νος Μαζαράκης και ο Τέλλος Αγαπηνός (Άγρας) και οι οπλαρχηγοί από όλες τις
ελληνικές περιοχές, όπως ο Τσόντος από την Κρήτη, ο Κων/νος Γαρέφης από το
Πήλιο, ο Κώτας από τη Φλώρινα , μαζί με τους ντόπιους Έλληνες
σχημάτισαν αντιστασιακές ομάδες για την προστασία της Μακεδονίας. Αυτοί ήταν οι
Μακεδονομάχοι. Τις προσπάθειες αυτών των αντάρτικων ομάδων συντόνιζαν
αξιωματικοί του ελληνικού στρατού και διπλωμάτες όπως ο πρόξενος Θεσσαλονίκης
Λάμπρος Κορομηλάς, ο υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης και δεσποτάδες
όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης στην Καστοριά.Έτσι ναυάγησε η προσπάθεια των
Βουλγάρων να αλλοιώσουν την εθνική συνείδηση των κατοίκων της Μακεδονίας που
απελευθερώθηκαν από τον ελληνικό στρατό στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913
(1).
Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1870, αλλά η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα τέσσερα χρόνια αργότερα. Ήταν γιος του μεγαλέμπορου Μιχαήλ Μελά που του εμφύσησε το όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων και παντρεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη, κόρη του πολιτικού Στέφανου Δραγούμη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Ήταν ένας από τους αξιωματικούς του Πυροβολικού που το 1894, λίγο καιρό αφότου επέδραμαν στα γραφεία της εφημερίδας Ακρόπολις, συνέστησαν την Εθνική Εταιρεία, μια μυστική-απελευθερωτική οργάνωση, της οποίας ήταν δραστήριο μέλος. Ως μέλος της Εθνικής Εταιρείας συμμετείχε στη διοργάνωση της εισβολής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Ελλήνων ατάκτων, που προκάλεσε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ο οποίος έληξε με ήττα της Ελλάδας και βύθισε τον Μιχαήλ Μελά σε θανάσιμη θλίψη.
Μετά
την αυτοδιάλυση της Εθνικής Εταιρείας το 1900 αναμίχθηκε στις μακεδονικές
υποθέσεις, πεδίο ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού, που απασχολούσαν όλα τα μέλη
της οικογένειας Δραγούμη. Σε συνεργασία με τον γυναικάδελφό του Ίωνα Δραγούμη στάθηκε από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού Αγώνα,
ενισχύοντας τις ελληνικές διεκδικήσεις με όπλα και άνδρες. Τον Μάρτιο του 1904,
εν μέσω όξυνσης της εθνοθρησκευτικής διαμάχης στον απόηχο της εξέγερσης
του Ίλιντεν , ήταν ένας από τέσσερεις Έλληνες
αξιωματικούς που στάλθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση στη δυτική Μακεδονία για
να πραγματοποιήσουν μια αναγνωριστική περιοδεία, η οποία κατέληξε σε
αντικρουόμενα αποτελέσματα αναφορικά με τη σκοπιμότητα αποστολής ένοπλων
σωμάτων από την Ελλάδα. Τον Ιούλιο επισκέφθηκε ιδιωτικά την Κοζάνη και τα Σιάτιστα και αποφάσισε να αναλάβει αντάρτικη δράση
στην περιοχή. Τον Αύγουστο ορίστηκε από το νεοϊδρυθέν Μακεδονικό Κομιτάτο αρχηγός
των ελληνικών ομάδων στην περιοχή Καστοριάς και Μοναστηρίου και εισήλθε για
τρίτη φορά στην οθωμανοκρατούμενη τότε περιοχή της Μακεδονίας, αυτή τη φορά
επικεφαλής ένοπλου σώματος με το επιχειρησιακό ψευδώνυμο «Μίκης Ζέζας». Με τους
άνδρες του περιόδευσε σε χωριά της
περιοχής καταδιώκοντας κομιτατζήδες της βουλγαρομακεδονικής ΕΜΕΟ, πείθοντας
εξαρχικούς σλαβόφωνους να επιστρέψουν στο Πατριαρχείο και οργανώνοντας με πόρους
του Κομιτάτου ένα δίκτυο υποστηρικτικό της δράσης των ελληνικών σωμάτων. Ενώ
βρισκόταν στο χωριό Στάτιτσα επιδιώκοντας να συναντηθεί με την ανταρτοομάδα
των Καούδη και Κύρου, το σώμα του δέχτηκε επίθεση από ένα απόσπασμα του
οθωμανικού στρατού. Ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε από πυροβολισμό και πέθανε υπό ομιχλώδεις
συνθήκες. Μετά από περιπετειώδη πορεία η αποτμηθείσα κεφαλή του ενταφιάστηκε στον
Ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Μαζί με το αγιασμένο σώμα του , η ηρωική
κάρα του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά βρίσκεται
προς λαϊκό προσκύνημα στον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά. Η σύζυγός του Ναταλία
ζήτησε και ενταφιάστηκε στον ίδιο ναό.
Αν
και η αντάρτικη δράση του Παύλου Μελά στη Μακεδονία δεν είχε σημαντικά άμεσα
αποτελέσματα, ο θάνατός του γνωστού μεγαλοαστού αξιωματικού ως ελευθερωτή συγκλόνισε την ελληνική κοινή γνώμη
και έστρεψε την προσοχή της στον Μακεδονικό Αγώνα, ως το θρυλικό σύμβολο
του οποίου και καθιερώθηκε. Τιμάται ως ήρωας, συνδεδεμένος με την ελληνικότητα
της Μακεδονίας, και το όνομά του έχει δοθεί στο χωριό της Καστοριάς όπου ηρωικά
εκδήμησε και σε έναν δήμο στη Θεσσαλονίκη. Η θυσία του σηματοδότησε τον Μακεδονικό
Αγώνα, που κορυφώθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-1913.(2)
Αποσπάσματα
από επιστολές του Παύλου Μελά προς τη σύζυγό του Ναταλία και τους γονείς του :
Αισθάνομαι
πολύ ο δυστυχής, την ευτυχίαν που αφήνω. Αισθάνομαι ότι μ΄όλον τον ανήσυχον και
νευρικόν χαρακτήρα μου ο βίος ο οποίος μου αρμόζει περισσότερον είναι ο ήσυχος
και οικογενειακός. Αλλ΄από τινος, δεν ηξεύρω τι έπαθα. Έγινα όργανον δυνάμεως πολύ
μεγάλης, ως φαίνεται, αφού έχει την ισχύν να κατασιγάση όλα τ΄ άλλα αισθήματά
μου και να με ωθή διαρκώς προς την Μακεδονίαν. Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με
όλη μου την ψυχήν και με την ιδέαν ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Είχα
και εγώ την ακράδαντον πεποίθησιν ότι
δυνάμεθα να εργαστώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα. Έχω δε την
πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατο καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω την Κυβέρνησιν
και την κοινή γνώμην περί τούτου…και προς τους γονείς του γράφει, «αν φέρη ο
διάβολος να νικηθώμεν, θα νικηθώμεν παλικαρίσια» (3).
Ο ιερός αγώνας υπέρ Πατρίδος
συνεχίζεται!
Πηγές:
1. https://blogs.sch.gr/antmitso/tag/makedonikos-agonas/
2.Wikipedia :
Λήμμα Παύλος Μελάς
3. https://www.sansimera.gr/biographies/807
Ο
Θεός μεθ΄ημών,
Ευθυμία
Η. Κοντοπούλου
16-10-2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου