ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑ ΦΩΤΙΟΥ

 

 

                           Ο Μέγας Φώτιος. Φωτο: Εκκλησιαστικά Χατζής

Στις 6 Φεβρουαρίου η εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Φωτίου του Μέγα. Ο Μέγας Φώτιος συνδύαζε τα χαρίσματα της ευσέβειας και την πολιτική αγχίνοια. Προικισμένος με άφθονα τα δώρα της γνώσης, ήταν θεολόγος, νομικός, ιστορικός, γραμματικός, φιλόσοφος, φιλόλογος, ποιητής, μουσικός, αρχαιολόγος, γεωγράφος, μαθηματικός, ιατρός, ρήτορας και πολιτικός. Αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις στη διδασκαλία των πολυπληθών μαθητών του, αν και κατηγορήθηκε ότι επιδιδόταν στη μελέτη απόκρυφων επιστημών, αστρολογίας και μαγείας. Χαρακτηρίστηκε από την εκκλησία “Φώτιος ο πάνυ”( Νεωτ. Λεξ. Ηλίου, τομ. 18, σελ. 47). Γεννήθηκε περί το 820 στη Κωνσταντινούπολη από επιφανείς γονείς, τον σπαθάριο Σέργιο και την Ειρήνη που συγγένευαν εξ αγχιστείας με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄. Είχε θείο τον Πατριάρχη Ταράσιο και έλαβε άρτια μόρφωση και επιμελημένη ανατροφή. Νέος σε ηλικία προάχθηκε στο αυλικό αξίωμα του πρωτοσπαθάριου , του αρχηγού της βασιλικής σωματοφυλακής, και αργότερα του πρωτασηκρήτου, του αρχιγραμματέα του κράτους (Μεγ. Συν.1950, Μην. Φεβρ.). Όταν ο πανίσχυρος Βάρδας, σύμβουλος του Μιχαήλ Γ΄ καθήρεσε το 858 τον Πατριάρχη Ιγνάτιο, ανέβηκε στον πατριαρχικό  θρόνο, εντός πέντε ημερών, αφού διέτρεξε όλα τα στάδια της Ιερωσύνης , ο  Φώτιος.

Ο Μέγας Φώτιος ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως στα χρόνια (842-867). Ο Φώτιος και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄, αντιδρώντας στις κινήσεις των απεσταλμένων του πάπα που ήθελαν να αποσπάσουν τους νεοπροσήλυτους στο χριστιανισμό Βουλγάρους από την επιρροή του Βυζαντίου, συγκαλούν Σύνοδο το 867 στην Κωνσταντινούπολη που καθαίρεσε τον πάπα Νικόλαο ως αιρετικό. Τόσο κατά τη πρώτη πατριαρχεία του, μέχρι της καθαιρέσεως του το 867 από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα, όσο και από της αποκατάστασής του στον πατριαρχικό θρόνο το 878 μέχρι και της δεύτερης βίαιης απομάκρυνσής του το 886 υπό του διαδεχθέντος τον Βασίλειο Λέοντος του Σοφού (878-886), η δράση και η πολιτεία του πατριάρχου Φωτίου είναι στενότατα συνδεδεμένη με το Σχίσμα των εκκλησιών. Κατά τη πρώτη καθαίρεσή του εξορίστηκε και φυλακίστηκε στη Μονή της Σκέπης, πλησίον στη Κωνσταντινούπολη, όπου υποβλήθηκε σε πολλά βάσανα και ταλαιπωρίες. Κατά τη δεύτερη απομάκρυνσή του κλείστηκε στη Μονή των Αρμενιανών, όπου παρέμεινε προσευχόμενος και υπέμεινε μέχρι του θανάτου του, που επήλθε στις 6 Φεβρουαρίου 891 ή 898.

Απολυτίκιον Μέγα Φωτίου.Ήχος δ΄.

"Ως των Αποστόλων ομότροπος, και της Οικουμένης Διδάσκαλος, τω Δεσπότη των όλων ικέτευε, Φώτιε ειρήνην τη Οικουμένη δωρήσασθαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος ".

Το συγγραφικό έργο του Μέγα Φωτίου είναι ογκώδες και ποικίλο.

 Ερμηνευτικά υπομνήματα στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου , στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και στα συγγράμματα του Μεγάλου Αθανασίου, , “Λόγος περί της του Αγίου Πνεύματος Μυσταγωγίας” όπου αναιρείται η υπέρ filoque δυτική διδασκαλία, ( η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό όπως υποστηρίζουν οι καθολικοί).Αντέκρουσε τους παπικούς και υποστήριξε το δόγμα της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος εκ μόνου του Πατρός.

Ο Μέγας Φώτιος έγραψε την “Λέξεων Συναγωγή” σπουδαίο λεξικό της αρχαίας Ελληνικής, τη Βιβλιοθήκη ή Μυριόβιβλο, ένα είδος φιλολογικής εγκυκλοπαίδειας, όπου κρίνονται 279 έργα της αρχαίας Ελληνικής και της πρώιμης χριστιανικής γραμματείας , τα “ Αμφιλόχια ή λόγων ιερών συναγωγή” αναφερόμενο σε δογματικά και φιλοσοφικά ζητήματα και ιδιαίτερα στην ερμηνεία των Αγίων Γραφών ,τον “Νομοκάνων” ,συλλογή των αποστολικών και συνοδικών κανόνων, και άλλα πλείστα θεολογικά έργα, επιστολές, λόγους και ωδές ( Νεωτ. Εγκυκ. Λεξ. Ηλίου, τομ. 18, σελ. 47). Είναι Μέγας, γιατί πέρα από την υψηλή του παιδεία τους χρόνους εκείνους που η φθορά είχε αρχίσει στη Δυτική Χριστιανοσύνη, κατόρθωσε να συγκρατήσει την Ορθοδοξία στην Ευρώπη, πριν την οριστική υπαγωγή της στον πάπα και να εμποδίσει την διείσδυση των Λατίνων ιερέων στην Κριμαία και τη Βαλκανική (Αγιολόγιον Σαϊτης, 2018).

   Η αγιογράφηση του Φωτίου του Μέγα

Ο Μέγας Φώτιος εικονίζεται με τα αρχιερατικά του άμφια όρθιος, και  κατ΄ενώπιον. Φορεί εσωτερικά ποδήρη χιτώνα και επιτραχήλιον, ενώ εξωτερικά είναι ενδεδυμένος με τον αρχιερατικό σάκκο, με ανοίγματα και στηρίγματα στα πλάγια. Ο διάκοσμος του σάκκου παραπέμπει σε βυζαντινό, βασιλικό ένδυμα. Στη κεφαλή φέρει λιθοκόσμητη μίτρα. Αριστερά κρατεί τη ποιμαντική ράβδο, με διάκοσμο με τριπλές σφαίρες , παραπέμποντας συμβολικά στο τριαδικό της θεότητος ,και με τη δεξιά χείρα ευλογεί και εκφέρει θείο λόγο. Το περίφροντι ύφος του δηλώνει την αγάπη και φροντίδα του για το πλήρωμα της εκκλησίας και τα πνευματικά του τέκνα. Η γενειάδα του είναι τριγωνική, με καλλιγραφικό τρίχωμα, ένδειξη της βασιλικής του ,κατά Θεόν, καταγωγής.

                 Φωτο: Ι.Ν. Μεγάλης Παναγίας

Η χάρη του Αγίου Φωτίου  να φωτίζει τη ψυχοπνευματική πορεία , και να   χαρίζει υγεία σε όλους.

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

6/2/2022