“Ήθελε κάποτε να μιλήσει για τα μυστικά της Βαλύρας ένα κουνάβι, αλλά το δάγκωσε μία αλεπού, πόνεσε και το μετάνιωσε”, έλεγαν οι παππούδες μας. Έτσι πέρασαν από γενιά σε γενιά το μυστήριο τούτου του θείου τόπου και της μακάριας Μεσσηνιακής γης.
Έχετε αναρωτηθεί πώς έμοιαζε η περιοχή της Βαλύρας κατά την Ανώτερη Πλειστόκαινο Περίοδο, 3.500.000 εκατ. χρόνια πριν;
Την απάντηση δίνουν ο κύριος Αβραάμ Ζελίδης, καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, ο κύριος Ιωάννης Λύρας, καθηγητής Βιολογίας και Ιστοριοδίφης (1), αλλά και μία γενναιόψυχη γάτα !
Προτού όμως μελετήσουμε τα ερευνητικά πορίσματα των συγκεκριμένων καθηγητών, ας ακολουθήσουμε τη θαρραλέα γάτα, η οποία, κατά τις αρχές του 1900 μ.Χ., όπως θυμούνταν οι παλιοί μοναχοί, οι μακαριστοί γέροντες της Ιεράς Μονής Βουλκάνου , αφέθηκε μέσα σε ένα τεράστιο βάραθρο (2).Την έριξαν κάποιοι ερευνητές μέσα στου “Καιρού την Τρύπα”, που είναι ψηλά και ανατολικά στο όρος Ιθώμη και αποτελεί στόμιο αρχαίου Ηφαιστείου. Ονομάστηκε του “Καιρού η Τρύπα”, γιατί παρατηρείται στον συγκεκριμένο χώρο κατάλληλη για τον άνθρωπο θερμοκρασία , σε σχέση με το γύρω περιβάλλον και την ανάλογη εποχή. Για παράδειγμα, τον Χειμώνα εκπέμπει θερμότητα και το Καλοκαίρι ψύχος. Οι παλιοί μοναχοί παρομοίαζαν αυτό το τεράστιο βάραθρο με τον Καιάδα της Σπάρτης . Πέφτοντας η γάτα μέσα στο βάραθρο, ξεπέρασε και τον γενναίο Αριστομένη, που τον έριξαν στον Καιάδα και σώθηκε (3). Προς έκπληξη των ερευνητών, η γάτα βγήκε στις υπώρειες του αντικρινού βουνού Εύα, περνώντας μέσα από ένα υπόγειο λαγούμι. Συγκεκριμένα , εξήλθε στη θέση Λιγίδι, νότια της Εύας. Όμως , δεν υπάρχει μόνο αυτό το βάραθρο ανάμεσα στους απότομους βράχους της Ιθώμης. Στα δυτικά του βουνού βρίσκεται και η λεγόμενη “Αραπότρυπα” που είναι σκοτεινή και χθόνια τρύπα (2).
Όταν το 1625 μ.Χ. οι μοναχοί αγόρασαν τη γη για να κτίσουν το κάτω μοναστήρι του Βουλκάνου, το κτήμα αυτό λεγόταν του “Τζέμη ο τόπος” και θεωρείται η μάννα του νερού της Ιθώμης. Το Τζέμη , με την πάροδο των ετών άλλαξε σε Τζούμη. Η θεία πηγή του δροσερού νερού της Παναγιάς, στην τοποθεσία λεγόμενη σήμερα του “Τζούμη η βρύση”, προσφέρει ευλογημένο κρύο νερό στους οδοιπόρους και προσκυνητές της Ιεράς Μονής Βουλκάνου.
Ένα σβησμένο ηφαίστειο ήταν η αρχαία Ιθώμη, τριγυρισμένο από θάλασσα, ένα Volcan, γι΄ αυτό ονομάστηκε Βουλκάνο, λέγει η Αθηνά Ν.Ταρσούλη, που επισκέφτηκε την Ιθώμη το έτος 1933 (2).
Αναφέρει σχετικά ο καθηγητής Ιωάννης Δ. Λύρας , στην ανάρτηση του με τίτλο, ¨Η Βαλύρα στον Χρόνο , στα Φαινόμενα και στο Χώρο ” (1):
“Ο κύριος Αβραάμ Ζελίδης, καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής, εργάστηκε στη λεκάνη της Καλαμάτας κατά τη χρονική περίοδο 1984-1988”.
Μελέτησε τα ιζήματα στη λεκάνη της Καλαμάτας. Λέγοντας ιζήματα, εννοούμε τα πετρώματα τα οποία σχηματίζονται με τη κατακρήμνιση και απόθεση των υλικών που αιωρούνται στον αέρα ή στο νερό ή είναι διαλυμένα μέσα στο νερό. Διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, σε ανεμογενή ή αιολικά και σε υδατογενή.
“Τα ιζήματα στην περιοχή της Βαλύρας ανάγονται στη διάρκεια της Ανώτερης Πλειστόκαινου Περιόδου, 3.500.000 έτη πριν. Η λεκάνη της Καλαμάτας δημιουργήθηκε εξ αιτίας της δράσης ενός κανονικού ρήγματος , με Β-ΒΔ διεύθυνση, στον άξονα Καλαμάτας-Πηδήματος-Αγίου Φλώρου. Η τεκτονική δραστηριότητα στα δυτικά περιθώρια ήταν στη λεκάνη ασθενής, ενώ στα ανατολικά ισχυρή. Η διαφορά αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση μεγάλου πάχους ιζήματος στα ανατολικά περιθώρια (μεγαλύτερο από 450 μ.). Η λεκάνη της Καλαμάτας, στην Κατώτερη Πλειστόκαινο Περίοδο (έτη 3.500.00-1650.000) χέρσευε σταδιακά, αλλά στη συνέχεια πλημμύρισε ξανά και το νερό κάλυψε ένα μεγάλο μέρος, μέχρι την Ανδρούσα. Ένα ποτάμιο σύστημα μετέφερε ιζήματα από βόρεια και δημιούργησε ένα αντίστοιχα μεγάλο ποτάμιο σύστημα , μεταξύ Βαλύρας και Αγίου Φλώρου. Στην περιοχή της Βαλύρας , η έντονη διάβρωση και ανάπτυξη του σημερινού υδρογραφικού της δικτύου ξεκίνησε από τη Μέση Πλειστόκαινο Περίοδο”.
Αναφέρει συγκεκριμένα ο καθηγητής Ιωάννης Δ. Λύρας για τη Βαλύρα:
“Στις πλαγιές της Τσούκας κρύβεται η ιστορία του χωριού μας. Ξεχασμένη, δεν δίνει παρουσία, δεν μιλάει για τον εαυτόν της. Ο μύλος του αδυσώπητου χρόνου συνθλίβει το παρελθόν της, ώσπου να το αφανίσει”.
Ως δεινός Βαλυραίος ιστοριοδίφης, περπάτησε και ανασήκωσε κάθε πέτρα και λιθαράκι του χωριού, για να ανακαλύψει την ιστορία του. Στα φοιτητικά του χρόνια, συνειδητά πλέον και με επιστημονική ακρίβεια, μελέτησε τα απολιθώματα που εντόπισε κατά καιρούς, συνεργαζόμενος στενά και με τον καθηγητή Ζελίδη, όσον αφορά την περιοχή της Βαλύρας . Αναφέρει τα εξής:
“Τα απολιθώματα που βρέθηκαν στην περιοχή της Βαλύρας αποτέθηκαν στη διάρκεια της Ανώτερης Πλειστόκαινου Περιόδου και δείχνουν αποθέσεις ιζημάτων στη δελταϊκή πλατφόρμα του πάλκου δέλτα και επιπλέον το χονδρό τους κέλυφος δείχνει το υψηλό ενεργειακό καθεστώς στην περιοχή".
Αποθέσεις στη δελταϊκή πλατφόρμα σημαίνει ιζήματα στο δέλτα των ποταμών. Ο γεωγραφικός σχηματισμός του δέλτα δημιουργείται από την απόθεση ιζημάτων που μεταφέρει ένας ποταμός στην εκβολή του. Πρόκειται για μία περιοχή με στάσιμο νερό ή νερό που κινείται με μικρή ταχύτητα. Αυτό συμβαίνει όταν ο ποταμός εισέρχεται σε μία θάλασσα ή λίμνη ή σε άλλο ποταμό, ο οποίος δεν μπορεί να απομακρύνει τα ιζήματα.
Aπολιθώματα (Β), από την Πλειστόκαινο Περίοδο στη Βαλύρα.
Επειδή η Μεσσηνία είναι μέρος της Πελοποννήσου, σημαντικό είναι να συνυπολογίσουμε την ενεργειακή δραστηριότητα , σε συνάρτηση με τα άλλα μέρη της χερσονήσου. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τον γεωφυσικό χάρτη της γης του Πέλοπα, θα δούμε ότι μοιάζει σαν μία δεξιά χείρα τοποθετημένη πάνω στο Αιγαίο Πέλαγος, με αντίχειρα την Αργολίδα και παράμεσο τη Μεσσηνία, ή σαν ένα ξαπλωμένο ταύρο με δεξί πρόσθιο σκέλος τη Μεσσηνία και αριστερό την Αργολίδα. Ο Δημήτριος ο Φαληρεύς έλεγε στον γιό του Φίλιππο: “Αν θέλεις να είσαι κύριος του ταύρου, κράτα τον καλά από τα δυο του κέρατα”. Ταύρο εννοούσε την Πελοπόννησο και δύο κέρατα την Ακροκόρινθο και την Ιθώμη. Στην κεφαλή του ανθρώπου τα δυο κέρατα αφορούν τις νοητικές δραστηριότητες στο αριστερό και δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο. Αντίστοιχα, πάνω στη σοφή και δημιουργό χείρα Του Υψίστου Θεού , αναφαίνονται οι θείες, νοήμονες δυνάμεις σε συγκεκριμένα σημεία. Άλλωστε, με τη δεξιά Του χείρα ο Κύριος, ο Υιός και Λόγος του Θεού, μάς ευλογεί και χειροτονεί τους ιερωμένους. Η Μεσσηνία είναι ένας θείος, δεξιός παράμεσος δάκτυλος, και το καθολικό της Θεοτόκου, στην κορυφή της Ιθώμης, στέκει ως πολύτιμο πετράδι, πάνω στο χρυσό δακτυλίδι της Μεσσηνιακής γης. Το πολύτιμο, δεσμευτικό κούμπωμα στην αλυσίδα, στο θείο βραχιόλι της χείρας της Πελοποννήσου, είναι η Ακροκόρινθος, που συγκρατεί τον αντίχειρα , τη γη της Αργολίδας. Η Ακροκόρινθος και η Ιθώμη κρατούν σταθερή την κίνηση πάνω στο θαλάσσιο πλατό του Αιγαίου, όπου κινούνται δεξιόστροφα, σαν σε αέναο θείο ψαλμό προς τον δημιουργό του Σύμπαντος, οι Κυκλάδες. Είναι δε τόσο μεγάλη η σημασία της μακάριας γης της Μεσσηνίας και ιδίως της Ιθώμης, και η σύνδεση αυτής με ολόκληρο το Αιγαίο, ιδίως τις Κυκλάδες, ώστε ο ανδρειωμένος Αριστομένης μπορούσε να πετάξει λίθο από την κορυφή της Ιθώμης, και να πέσει στη νήσο Μήλο των Κυκλάδων, αναφέρει η Ελληνική λαϊκή παράδοση ( 4).
Έχουμε συνηθίσει και έχουμε την ψευδαίσθηση ότι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από τους κατά σάρκα οφθαλμούς που φέρουμε στο κρανίο μας. Ο πανταχού παρών Θεός δεν χρειάζεται απαραίτητα αυτούς τους οφθαλμούς για να καταστήσει ορατά τα αόρατα και κατανοητά τα δυσνόητα. Δεν είναι απαραίτητη η σάρκα για να έχει το πνεύμα και η ψυχή πλήρη συναίσθηση του εαυτού, αν και είναι απαραίτητη στη μαθητεία μας, για τη διαμόρφωση του εαυτού σε τούτη την πρόσκαιρη ζωή και δεν παύει να είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος στους έχοντες θεία φώτιση. Υπάρχουν άλλωστε αόρατες αγγελικές δυνάμεις, όπως παραδέχεται η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία μας . Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί ο μακαριστός γέροντας Ιγνάτιος, μοναχός στην Ιερά Μονή Βουλκάνου. Όταν επισκέφτηκε το Μοναστήρι η Αθηνά Ν.Ταρσούλη, συγγραφέας, το έτος 1933, ο πατήρ Ιγνάτιος ήταν ήδη για 10 έτη τυφλός (1).
Η Θείας Χάρις και η Δωρεά του Αγίου Πνεύματος φώτιζε τα νοήμονα ακροδάκτυλά του. Τον οδηγούσε και του έδινε εικόνες από τον χώρο γύρω του, ώστε να μπορεί να πηγαίνει στον Ιερό Ναό της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης και να προσεύχεται, όπως πίστευαν και παραδέχονταν οι παλιοί γέροντες.
Θείοι οφθαλμοί είναι οι όμορφες εκκλησιές που κοσμούν την όμορφη Πελοπόννησο, και ηρεμούν τον άγριο ταύρο, τον κύδιμο, αρχαίο κούρο. Λαμπρό στολίδι στην απόρθητη και οχυρή Ιθώμη, την “κλιμακόεσσα” κατά τον Όμηρο, όχι για τις πέτρες και τους κλιμακωτούς βράχους της βέβαια, αλλά για την κλιμάκωση και την άνοδο της πνευματικότητας του ανθρώπου, είναι το παλιό καθολικό, στο υψηλό οροπέδιο της κορυφής.
Η σταθερή φωτεινή παρουσία της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης στο παλιό καθολικό της, μετατρέπει την ουσία σε υπερουσία και ουράνια περιουσία , σε ανείπωτα βασιλικά δώματα.
Θερμές ευχαριστίες στον κύριο Ιωάννη Δ. Λύρα, καθηγητή Βιολογίας και Ιστοριοδίφη για το συγγραφικό και φωτογραφικό υλικό, σχετικά με την Βαλύρα κατά την Πλειστόκαινο Περίοδο.
Βιογραφία
1. Λύρας Δ. Ιωάννης . Η Βαλύρα στον Χρόνο ,στα Φαινόμενα και στο Χώρο: http:// lyrasi.blogspot.com.
2. Ταρσούλη Ν. Αθηνά . Η Ιθώμη και το Μοναστήρι του Βουλκάνου.Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδας, 1933. Site :Αριστομένης ο Μεσσήνιος.
3. Παυσανίας: Μεσσηνιακά.
4. Πολίτης Νικόλαος. Παραδόσεις, σελ. 55.Εκδόσεις Εργάνη, 1965.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
25/6/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου