Ἀπὸ τρανὸς Παντολέων ταπεινὸς Παντελεήμων

 

                                                              Φωτό: Ιερά Μονή Ιβήρων

Ἄλλο ἕνα εὐσεβὲς τέκνο τῆς ἁγιοτόκου Μικρασίας τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 27 τοῦ μηνὸς Ἰουλίου καὶ γι’ αύτὸ καλεῖ ὅλους μας νὰ ὑμνήσωμε «τοῦ Ἀναργύρου τὴν μνήμην, τοῦ γενναίου τὴν ἄθλησιν, τοῦ πιστοῦ (Παντλεήμονος) τὰς ἰατρείας» (ἀπὸ τὸν Οἶκο τῆς ἑορτῆς).

Ὁ Παντολέων –τὸ ἀρχικό του ὄνομα-, γιὸς τοῦ Εὐστοργίου καὶ τῆς Εὐβούλης, γεννήθηκε στὰ τέλη τοῦ 3^ου αἰ. (περ. 275) στὴν Νικομήδεια τῆς Βιθυνίας, «τὴν μητέρα τῶν μαρτύρων», ὅπως χαρακτηριστικὰ τὴν ἀποκαλοῦσαν γιὰ τὴν πλουσία προσφορά της σὲ ἡρώων καὶ μαρτύρων αἷμα. Οἱ ἀριστοκράτες γονεῖς του φρόντισαν ὁ υἱός των νὰ λάβῃ τὴν κατάλληλη τῆς τάξεώς του ἀγωγή. Συγχρόνως, ὅμως, φρόντισαν καὶ γιὰ τὴν γενικώτερη μόρφωσή του, τὴν ψυχικὴ καὶ ἠθική του καλλιέργεια. Ἡ μητέρα του μάλιστα, πιστὴ Χριστιανή, ἔτρεφε τὸν μικρὸ Παντολέοντα μὲ τὰ διδάγματα τῶν γραφῶν, ποὺ ἡ τρυφερή του ψυχὴ ῥουφοῦσε σὰν τὸ μέλι. Ἀλήθεια, τρανὴ εἶναι ἡ δύναμη τῆς «ἐκ παίδων ὀρθῆς διδασκαλίας», ὅπως τόνιζε καὶ ὁ θεῖος Πλάτων καὶ φυσικὰ ἐπισημαίνουν οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ οἱ σοφοὶ παιδαγωγοὶ ὅλων τῶν ἐποχῶν.

Ὁ νέος, κατ’ ἐπιθυμία τοῦ πατρός του, σπούδασε ἰατρός, ὅπως συνηθιζόταν στοὺς κύκλους τῶν εὐπόρων ἀριστοκρατῶν τῆς ἐποχῆς του, καὶ ἡ καριέρα του προοιωνιζόταν λαμπρή, καθ’ ὅτι μαθήτευσε κοντὰ στὸν Εὐφρόσυνο, τὸν ξακουστὸ ἰατρὸ τῆς Νικομηδείας καὶ προσωπικὸ ἰατρὸ τοῦ αὐτοκράτορος Διοκλητιανοῦ. Προοριζόταν, μάλιστα, νὰ τὸν διαδεχθῆ στὴν θέση αὐτήν, διότι ἦταν ὁ καλύτερος μαθητής του καὶ εἶχε κερδίσει, παράλληλα, τὴν εὔνοια τοῦ Διοκλητιανοῦ ποὺ τὸν εἶχε γνωρίσει στὸ παλάτι του, μέσῳ τοῦ Εὐφροσύνου, καὶ εἶχε ἐκτιμήσει ἰδιαιτέρως τὴν εὐφυΐα, τὴν σύνεση καί, ἀσφαλῶς, τὶς ἰατρικές του γνώσεις. 

Ὅμως «ἄλλαι αἱ βουλαὶ τοῦ Ὑψίστου». Ὁ νεαρὸς Παντολέων, ὅπως καὶ ἄλλοι νέοι στὴν ἡλικία του, ἀτνιμετώπισε καὶ αὐτὸς τὸ δίλημμα: Νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν λαμπρὴ καριέρα ποὺ ἀνοιγόταν ἐμπρός του, σεβόμενος τὴν ἐπιθυμία τοῦ πατρός του ἢ νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν ἐπιθυμία τῆς ψυχῆς του, νὰ διακονήσῃ τοὺς πονεμένους ἀδελφούς του ἀπὸ τὸ περίσσευμα τῆς καρδίας του, ἀκολουθῶντας τὰ διδάγματα τῆς μητρός του; Γνώριζε, ἀσφαλῶς, ὁ εὐφυὴς Παντολέων ὅτι ὁ πρῶτος δρόμος θὰ τοῦ ἐξασφάλιζε τιμὲς καὶ δόξες, λόγῳ τῶν φυσικῶν του ταλάντων καὶ τῶν γνωριμιῶν του, ἐφ’ ὅσον, ὅμως, παρέμενε πιστὸς στὴν θρησκεία τῶν εἰδώλων, ποὺ ἀκολουθοῦσε καὶ ὁ πατέρας του. Ὁ δεύτερος δρόμος, τῆς καρδίας του, ὅπως τοῦ ὑπαγόρευε ἡ μητέρα του ἀπὸ τὸν οὐρανό, ὅπου πλέον βρισκόταν, τὸ μόνο ποὺ τοῦ ἐγγυόταν ἦταν βασάνους καὶ μαρτύρια, σὰν καὶ αὐτὰ ποὺ ὑπέφεραν τότε οἱ χριστιανοὶ στὴν Νικομήδεια ἀπὸ τὸν σκληρὸ διώκτη των Διοκλητιανὸ καὶ τὰ πειθήνια ὄργανά του.

Ὁ νέος προέκρινε τελικὰ τὴν δεύτερη ὁδό, ἴσως διότι τὸ ἐξ οὐρανοῦ μήνυμα τῆς μητρός του μίλησε δυνατώτερα στὴν καθαρὴ καὶ εὐαίσθητη ψυχή του. Δὲν ἦταν, ὅμως, μόνον ἡ προσευχὴ τῆς εὐλογημένης Εὐβούλης ποὺ τὸν ἐπηρέασε, ἀλλὰ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι, τὴν κρίσιμη αὐτὴν στιγμὴ τῆς καθοριστικῆς ἀποφάσεως γιὰ τὴν μελλοντική του πορεία, ὁ ἀγαθὸς Θεὸς ἔστειλε κοντά του τὰ κατάλληλα πρόσωπα, τοὺς τρεῖς ἱερεῖς καὶ διδασκάλους τῆς Νικομηδείας, Ἑρμόλαο, Ἕρμιππο καὶ Ἑρμοκράτη. Θὰ μοῦ πῆτε: Καὶ ἄλλοι ἔχουν τὴν εὐλογία -ἀγαθὴ τύχη, θὰ τὸ ἔλεγαν κάποιοι ἄλλοι-, νὰ γνωρίσουν τοὺς σωστοὺς ἀνθρώπους στὴν κρίσιμη στιγμή, ἀλλὰ δὲν ἔχουν κἂν τὴν δυνατότητα νὰ τοὺς διακρίνουν, διότι δὲν ἔχουν κεκεθαρμένους οὔτε τοὺς σωματικοὺς οὔτε τοὺς ψυχικούς των ὀφθαλμούς. Ὁ Παντολέων, ὅμως, εἶχε λάβει τὴν «εἰς Χριστὸν» προπαιδεία καί, ἔτσι, ἀξιοποίησε τὴν εὐκαιρία αὐτὴν πρὸς ὄφελός του.

Κοντὰ στοὺς νέους του διδασκάλους γνώρισε σὲ βάθος τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία καὶ ξεκαθάρισε πλέον μέσα του ὁριστικὰ ὅτι αὐτὸ ποὺ τοῦ ταίριαζε πραγματικὰ δὲν ἦταν ὁ εὔκολος φιλήδονος, φιλοχρήματος καὶ φιλόδοξος βίος ἀλλὰ ὁ τραχὺς φιλάρετος, φιλόχριστος καὶ φιλεύσπλαγχνος δρόμος τῆς ἀρετῆς.

Ἔτσι, τὴν ὥρα ποὺ τὰ ἀνάκτορα ἦταν ἕτοιμα νὰ δεχθοῦν τὸν τρανὸ Παντολέοντα ὡς ἰατρό, ὁ ταπεινὸς νέος ἑτοιμάστηκε νὰ δεχθῆ τὸ βάπτισμα ὡς ἰαματικὸ λουτρὸ σωτηρίας καί, ἐνισχυμένος ἀπὸ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ ἐνεδύθηκε, ἦταν πλέον πανέτοιμος νὰ ὁμολογήσῃ Χριστό. Πράγματι, οἱ πρώην «φίλοι» του δὲν ἄντεξαν τὴν μεταστροφὴ αὐτὴν τοῦ Παντο-λέοντος σὲ Παντ-ελεήμονα καὶ τὸν ἔσυραν μὲ μίσος καὶ φθόνο στὸν αὐτοκράτορα, διότι ἐκεῖνος ὁ ἀνάργυρος ἔγινε ἡ αἰτία νὰ χάσουν ἐκεῖνοι τὶς παχυλὲς ἀμοιβές των καὶ παράλληλα νὰ ἀποκαλυφθῆ ἡ ἀδυναμία τῶν δικῶν των εἰδωλοθεῶν, ἐφ’ ὅσον ἐκεῖνοι δὲν μποροῦσαν νὰ θεραπεύουν στὸ ὄνομά των, ὁ Παντελεήμων, ἀντιθέτως, ἐνεργοῦσε θαυμαστὰ σημεῖα στὸ ὄνομα τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ!

Τὰ πάνδεινα τράβηξε ὁ μαρτυρικὸς Παντελεήμων ἀπὸ τοὺς ἀνηλεεῖς διῶκτες τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴν ἀγάπη Του. Κατέκαυσαν τὸ σῶμα του, τὸν ἔρριξαν σὲ πύρινο καζάνι, τὸν ἔσυραν στὴν θάλασσα, γιὰ νὰ τὸν πνίξουν. Ἀπ’ ὅλα, ὅμως, διασώθηκε μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν θεία ἐνδυνάμωση, μέχρις ὅτου ἔλαβε τὸν σωτήριο στέφανο δι’ ἀποκεφαλισμοῦ. Ὅσο περισσότερο τὸν βασάνιζαν οἱ ταλαίπωροι βασανιστές του, τόσο περισσότεροι ἄνθρωποι ὁμολογοῦσαν τὸν Χριστό, βλέποντας τὶς σωτήριες ἐπεμβάσεις τοῦ Κυρίου, γιὰ χάρη τοῦ σεβαστοῦ Του μάρτυρος.

Ἡ περίπτωση τοῦ Μεγαλομάρτυρος τοῦ Χριστοῦ Παντελεήμονος ἔχει πολλὰ νὰ μᾶς διδάξῃ. Πρῶτον, ὅτι ἔρχεται κάποια στιγμὴ στὴν ζωὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ποὺ ὀφείλει νὰ ξεκαθαρίσῃ μέσα του μὲ ποιόν θέλει νὰ εἶναι: μὲ τὸν Χριστὸ ἢ μὲ τὸν χρυσό. Στὴν ἀπόφαση αὐτὴν κρίσιμο ῥόλο παίζει ἡ προαίρεσή του ἀλλὰ καὶ ἡ σωστὴ καθοδήγηση ἀπὸ τὸ περιβάλλον του, κυρίως τὸ οἰκογενειακό. Δεύτερον, ὅτι δὲν χρειάζεται νὰ θυσιάσῃ κανεὶς τὴν ἐπιστήμη του, γιὰ νὰ ἀφιερωθῆ στὸν Χριστό, χρειάζεται ἁπλῶς νὰ θέσῃ τὴν ἐπιστήμη του στὴν διακονία τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας Του, ὅπως ἔκανε ὁ ἀνάργυρος ἰατρὸς Παντελεήμων, ὁ ὁποῖος, ὑπηρετῶντας τὴν κοινότητα τῶν ἀδελφῶν του, τρεφόταν ἀπὸ ἐκείνους, πολλαπλασιάζοντας, συγχρόνως, μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ, τὶς δικές του χάρες. Τρίτον καὶ σπουδαιότερον, ὅτι ὁ φόβος καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνάγκη, τελικά, νὰ ἐπισκιάσουν τὸν φόβο καὶ τὴν σαγήνη τῶν ἀνθρώπων.

Χρειάζεται, ἑπομένως, νὰ ἀνοίξωμε τὰ μάτια τῆς ψυχῆς μας καὶ νὰ φωτιστοῦμε ἀπὸ τὸ φῶς τὸ ἀληθινό, ποὺ καταυγάζει κάθε ἄνθρωπο ἐρχόμενο στὸν κόσμο. Χρειάζεται, ἐπίσης, νὰ διδαχθοῦμε καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὰ μαρτύρια τῶν Ἁγίων μας καὶ μάλιστα τοῦ ἀγλαοῦ μάρτυρος Παντελεήμονος ποιός εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς τῆς ἀγάπης καὶ νὰ τὸν ἀκολουθήσωμε πιστά, ἀπαγκιστρωνόμενοι ἀπὸ τοὺς ψευδοθεοὺς καὶ τοὺς εἰδωλομανεῖς τῶν ἡμερῶν μας. Αὐτοὶ οἱ τελευταῖοι, μάλιστα, ἐνῶ πολλὰ ὑπόσχονται, ἀποδεικνύονται διαρκῶς κατώτεροι τῶν προσδοκιῶν μας, ἐνῶ ὁ ἀγαθὸς καὶ ταπεινὸς Θεὸς τῆς ἀγάπης, χωρὶς νὰ διαφημίζεται, σκορπίζει, διὰ τῶν Ἁγίων Του, τὶς σωτήριες ἐνέργειές Του σὲ ὅσους ἔχουν τὴν ταπείνωση νὰ τὸν δοῦν καὶ νὰ τὸν δεχθοῦν ἄδολα.

Αὐτὸς εἶναι ὁ μόνος ἐλεήμων καὶ μάλιστα Παντελεήμων, ὁ μόνος δυνατὸς καὶ μάλιστα Παντοδύναμος, ὁ μόνος Σωτήρας καὶ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων. Αὐτὸν ἂς ἐκδυσωποῦμε τώρα καὶ πάντοτε, διὰ πρεσβειῶν τοῦ τιμωμένου Ἁγίου μάρτυρος Παντελεήμονος, νὰ μᾶς χαρίζῃ πλούσια τὴν χάρη καὶ ἀμέτρητο τὸ ἔλεός Του ὑπὲρ καὶ τῆς δικῆς μας σωτηρίου ἰάσεως. Ἀμήν. Γένοιτο!

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος - θεολόγος

Ορθ'οδοξος Πολιτιστικός Σύλλογος "Επάλξεις"