Ο Εορτασμός του Αγίου, Πανδόξου και Θαυματουργού Δημητρίου του Μυροβλύτου

 

                 Ο Ι. Ν. του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη

Ο Άγιος Δημήτριος ο Μεγαλομάρτυς ,τον οποίο η εκκλησία μας εορτάζει στις 26 Οκτωβρίου, έζησε στα χρόνια του Διοκλητιανού και Μαξιμιανού, βασιλέων της Ρώμης. Οι γονείς του Αγίου Δημητρίου ήταν επίσημοι άρχοντες Μακεδονικής καταγωγής και ζούσαν στη Θεσσαλονίκη. Ο νεαρός Δημήτριος από τη παιδική του ηλικία διακρινόταν για την ευγένεια και το ήθος του. Είχε όχι μόνο καλή σωματική διάπλαση αλλά και πνευματική υπεροχή. Ήταν εκ φύσεως αγαθός , με καλή προαίρεση, προσφέροντας βοήθεια στους έχοντες ανάγκη. Όταν μεγάλωσε γυμναζόταν στην πολεμική τέχνη (Μεγ, Συν.1950, Μην Οκτ. Σελ. 478-504).Ήταν φρόνιμος και εγκρατής και αποστρεφόταν την αδικία. Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περί το 280 - 284 μ.Χ.
 Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ανέβηκε στις βαθμίδες του Ρωμαϊκού στρατού με αποτέλεσμα σε ηλικία 22 ετών να φέρει το βαθμό του χιλιάρχου. Ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού κάτω από τη διοίκηση του Τετράρχη (και έπειτα αυτοκράτορα) Γαλερίου Μαξιμιανού, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Διοκλητιανός, έγινε χριστιανός και φυλακίστηκε στην Θεσσαλονίκη το 296 μ.Χ., διότι αγνόησε το διάταγμα του αυτοκράτορα Διοκλητιανού «περί αρνήσεως του χριστιανισμού». Μάλιστα λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει κύκλο νέων προς μελέτη της Αγίας Γραφής. Ο Μαξιμιανός τον είχε τιμήσει με το αξίωμα του Δούκα, και τον είχε διόρισε στρατηγό όλης της Θεσσαλίας, γιατί ήταν φρόνιμος και ανδρείος στους πολέμους και διέθετε στρατηγική εμπειρία. Πριν αξιωθεί αυτής της τιμής ο Δημήτριος άφηνε να πιστεύουν ότι ήταν ειδωλολάτρης. Όταν όμως έλαβε αυτόν τον βαθμό ενεφανίσθη ως χριστιανός. Ημέρα και νύχτα δεν έπαυε να διδάσκει τον λόγο του Θεού και τη πίστη στον Χριστό.

Δίδασκε φανερότατα. Μιλούσε για το προπατορικό αμάρτημα στους πιστούς και για την ενσάρκωση του Υιού του Θεού εκ της αγίας Παρθένου Μαρίας. Δίδασκε την σταύρωση και την Ανάσταση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και πολλούς βοήθησε να επιστρέψουν στην θεογνωσία. Δεν συλλογιζόταν τίποτα άλλο παρά να επιστρέψουν όλοι οι Θεσσαλονικείς στον Χριστό. Ο διάβολος βλέποντας ότι πληθύνονται οι Χριστιανοί και φθονώντας το συμφέρον της ψυχής του ανθρώπου προσπαθούσε με κάθε τρόπο να παρακωλύσει το κήρυγμα του Αγίου. Ο Μαξιμιανός, αφού υπέταξε τους Σκύθες και τους Σαυρομάτες στην εξουσία της Ρωμαϊκής Βασιλείας επέστρεφε νικητής και θυσίαζε στα είδωλα, από όποια πόλη κι αν περνούσε. Το έτος 296 μ.Χ. ο Μαξιμιανός επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη που ήταν η γενέτειρα του Αγίου Δημητρίου. Η φήμη του Δούκα και Στρατηγού της Θεσσαλίας Δημητρίου, ήταν μεγάλη ως αθλητής του Χριστού και διδάσκαλος της Χριστιανικής πίστεως. Κάποιοι ειδωλολάτρες, έχοντας τον διάβολο στη καρδιά τους πρόδωσαν τον Άγιο λέγοντας;

- Πολυχρονεμένε Βασιλεύ, γνώρισον ότι ο Δημήτριος, ο οποίος ετιμήθη από την ενδοξότητά σου με τον βαθμό του ηγεμόνος της Θεσσαλίας, ηρνήθη την πάτριον θρησκείαν και πιστεύει τον Χριστόν, εκείνον τον οποίον σταύρωσαν οι Εβραίοι. Και δεν ηυχαριστήθη εις αυτό μόνον, αλλά καθήμενος και εις το δικαστήριον του κηρύττει φανερά αυτόν τον Χριστόν δια Θεόν αληθινόν. Καθ΄εκάστην δε ακούοντες οι άνθρωποι τους πεπλανημένους λόγους αυτού αφίνουσι την θρησκείαν των και γίνονται Χριστιανοί ( Μεγ. Συν. 1950, Μην.Οκτ. , σελ. 484). Ο Βασιλιάς όταν άκουσε αυτά τα λόγια αρχικά λυπήθηκε, μετά θέλοντας να μάθει την αλήθεια διέταξε να φέρον τον Δημήτριο ενώπιόν του.Οι προδότες βρήκαν τον Δημήτριο καθισμένο να διδάσκει τον Λόγο του Θεού και τον άρπαξαν σαν ανήμεροι λέοντες.Ο Άγιος τους ακολούθησε πρόθυμα γιατί ήταν ψυχικά και πνευματικά έτοιμος να μαρτυρήσει για το όνομα του Χριστού. Δεν φοβήθηκε τον βασιλιά και το πρόσωπό του έλαμπε από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.Ο Μαξιμιανός είπε προς τον Άγιο Δημήτριο:

-Τοιαύτην τιμήν ανέμενον εγώ να μοι δώσης, ούτως ήλπιζον να με τιμάς και σε ανεβίβασα εις τοιούτον βαθμόν; Εγώ σε ανέδειξα ηγεμόνα της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας ολόκληρης και συ ούτε εν μίλιον τουλάχιστον μακράν από την πόλιν δεν εξήλθες δια να με προϋπαντήσης;

Μόλις άκουσε τον λόγο του βασιλιά απάντησε ο Άγιος:

-Βασιλεύ, εγώ τιμώ την βασιλείαν σου τιμώ όμως περισσότερον σου τον Θεόν του Ουρανού και της Γης, όστις είναι βασιλεύς όλου του κόσμου.

Ο βασιλιάς τον ρώτησε:

-Και ποίος είναι ο Θεός σου και βασιλεύς;

Ο Άγιος αποκρίθηκε:

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός εκείνος είναι Θεός αληθινός και Βασιλεύς Παντοκράτωρ.

Ο βασιλιάς του είπε πάλι:

Λοιπόν αυτόν πιστεύεις συ και δια τούτο δεν καταδέχεσαι ημάς, ανάξιε της τιμής; Και τι καλόν είδες από τον Χριστόν σου και τον έχεις Θεόν και Βασιλέα;

Δεν σε ετίμησα εγώ και σε διώρισα ηγεμόνα όλης της Θεσσαλίας; Αυτά αποδίδεις εις ημάς, αχάριστε άνθρωπε; Τοιούτος φαίνεσαι προς τους μεγάλους Θεούς και προς ημάς; Εγώ λοιπόν να σοι ανταποδώσω κατά την μιαράν σου γνώμην, να βασανιστής και να τιμωρηθής με μυρίας βασάνους και τιμωρίας, δια να μάθης οποίος είμαι εγώ και ποίος είσαι συ, και τι δύναται ο Θεός σου να ποιήση υπέρ σου.

Ο δε Άγιος αποκρίθηκε:

Βασιλεύ τας τιμωρίας και τας βασάνους με τας οποίας με απειλείς, εγώ τας θεωρώ ως χαράν και αγαλλίασιν και ευεργεσίαν μου, διότι αυταί θέλουσι προξενήσει εις εμέ την βασιλείαν των ουρανών και τιμήν ακατάπαυστον.

Μόλις άκουσε τον λόγο του Αγίου Δημητρίου ο βασιλιάς, θύμωσε υπερβολικά κατ΄ αυτού , έπειτα όμως θέλοντας να ταπεινώσει τη γνώμη του αποφάσισε να τον φυλακίσουν σκεπτόμενος ότι αν καταφρονηθεί και φυλακιστεί ο Άγιος θα αναγκαστεί να μεταβάλει τη γνώμη του

Ο Μαξιμιανός πρόσταξε και συνελήφθη ο περιβόητος για την ευσέβεια και τη πίστη του Άγιος Δημήτριος και φυλακίστηκε, κατόπιν μαρτυρίας της αληθινής πίστεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Οι στρατιώτες οδήγησαν τον Άγιο όχι σε κανονική φυλακή , αλλά στο υπόγειο ενός παλιού λουτρού που χύνονταν περιττώματα. Ο Άγιος κλεισμένος εκεί στον σκοτεινό και βρωμερό χώρο είδε έναν σκορπιό έτοιμο με τον κεντρί του να του επιτεθεί. Αμέσως έκανε το σημείο του σταυρού και είπε:

-Εις το όνομα του Χριστού όστις είπε να πατώμεν επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού και πάτησε τον σκορπιό.

Ο άγγελος πάνω από αυτόν είπε, κρατώντας χρυσό στέφανο:

-Χαίρε Δημήτριε στρατιώτα του Χριστού, θάρρει, ενδυναμού και νίκα τους εχθρούς σου.

Ενώ ο Άγιος ήταν κλεισμένος και φυλακισμένος, ο βασιλιάς, που του άρεσε να θυσιάζει στα είδωλα και να βλέπει αγώνες με αιματοχυσία ζήτησε να εκτελέσουν τον αγώνα του πεντάθλου δηλαδή αγώνα δρόμου, πάλη, ρίξιμο λίθου (σφαιροβολία), άλματα και σκόπευση με δόρατα. Όποιος νικούσε τον τιμούσαν οι βασιλείς και του προσέφεραν δώρα. Ανάμεσα σε αυτούς που πάλευαν ήταν ο Λυαίος από τη πόλη της Σκυθίας Ουάνδηλα.Αυτός νικούσε τους πάντες , φόνευε τους ανθρώπους και ο βασιλιάς του χάριζε πλούσια δώρα.

Ο βασιλέας ήταν υπερήφανος για τον Λυαίο, ο οποίος ήταν μεγαλόσωμος και φόβητρο για τους πτωχούς Χριστιανούς. Παρακινούσε τους πάντες να τολμήσουν να παλέψουν στο στάδιο με τον αυτόν. Ένας νέος Χριστιανός, ο Νέστωρ , επισκέφτηκε στη φυλακή τον Άγιο Δημήτριο και ζήτησε την ευλογία του για να πολεμήσει και να νικήσει τον Λυαίο.

-Δούλε του Θεού θέλω να πολεμήσω με τον Λυαίο. Όθεν παρακάλεσον τον Κύριον υπέρ εμού ( Μεγ. Συν. 1950, Μην Οκτ. Σελ.479-480).

Ο Άγιος σφράγισε το μέτωπο του Νέστορος (έτσι έκαναν τον σταυρό τους τότε, μόνο με τον δεξιό αντίχειρα στο μέτωπο) και του είπε με θεία βεβαιότητα:

-Και τον Λυαίον θέλεις νικήσει και δια τον Χριστόν θέλεις μαρτυρήσει.

Ο Νέστωρ έλαβε θάρρος και με δύναμη ψυχής πολέμησε στο στάδιο και σκότωσε τον Λυαίο, καταβάλλοντας το καύχημα και την υπερηφάνεια του Βασιλέα. Ο Βασιλιάς λυπήθηκε και οργίστηκε και επειδή έμαθε ότι ο Άγιος Δημήτριος παρακίνησε τον Νέστορα, έστειλε στρατιώτες στη φυλακή και διέταξε να κατατρυπήσουν τον Άγιο Δημήτριο με λόγχες. Ο Άγιος Δημήτριος παρέδωσε τη ψυχή του στον Κύριο, αλλά πολλά θαύματα συνέβησαν έκτοτε. Έπειτα, με νέα προσταγή αποκεφαλίστηκε και ο Νέστωρ. Ένας δούλος, ο Λούπος, ο οποίος παρευρισκόταν κοντά κατά την ώρα του θανάτου του Αγίου Δημητρίου, έλαβε το αίμα του Μεγαλομάρτυρος πάνω από το επαναφώριο του, επίσης αφαίρεσε το δακτυλίδι του Αγίου από το δεξί του χέρι και χρίστηκε ο ίδιος με το αίμα του . Έκανε πολλά θαύματα στη Θεσσαλονίκη και η φήμη του εξαπλώθηκε σε όλη την πόλη. Ο φθόνος του διαβόλου φρόντισε να το μάθει ο Βασιλιάς. Συνελήφθη ο Λούπος και φονεύθηκε, γενόμενος μάρτυς του Ιησού Χριστού σε έναν τόπο λεγόμενο Τριβουνάλιον. Μετά τον θάνατο του Αγίου Δημητρίου, ο Θεός θέλοντας να τον δοξάσει σε όλο τον κόσμο οικονόμησε και εξερχόταν μύρο από το σώμα του τόσο πολύ ώστε οι ντόπιοι λάμβαναν αλλά και από μακρινά μέρη έρχονταν για να πάρουν και δεν στέρευε, αυξανόταν συνεχώς. Το μύρο είχε τη δύναμη να θεραπεύει γι αυτό οι άνθρωποι το έπιναν με μεγάλη πίστη. Τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου είναι πολλά διαμέσου των αιώνων. Ο Άγιος Δημήτριος την ημέρα της εορτής του μας προσφέρει κατά τον Προφήτη Δαβίδ, άρτον ουράνιον και άρτον αγγέλων. Όπως αναφέρεται στο Δευτερονόμιο, ο Μωυσής είπε “ουκ εν άρτω μόνω ζήσετε άνθρωπος, αλλ΄εν παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού”.Σήμερα είναι όλοι προσκαλεσμένοι για να χορτάσουν από τη βασιλική τράπεζα.

Απολυτίκιο Αγίου Δημητρίου

Μέγαν εύρατο εv τοις κιvδύvοις, σε υπέρμαχοv, η οικουμένη, Αθλοφόρε τα έθνη τροπούμενον. Ως ούν Λυαίου καθείλες την έπαρσιν, εν τω σταδίω θαρρύvας τον Νέστορα, ούτως Άγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Η αρχαία εικόνα του Αγίου Δημητρίου

Κατά τους χρόνους του Βασιλέως Μανουήλ Κομνηνού (1143 μ.Χ.) και Ιωσήφ του ηγουμένου της Βασιλικής Μονής Παντοκράτορος στην Κων/πολη μεταφέρθηκε η παλιά εικόνα του αγίου Δημητρίου που ήταν πάνω στον τάφο του στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος και στη θέση της τοποθετήθηκε μία νέα, μεγαλύτερη , από χρυσό και άργυρο. Στη παλιά εικόνα ο Άγιος εικονίζεται όρθιος κατ΄ενώπιον με τα χέρια υψωμένα. Φορεί κεντητό, λιθοκόσμητο στιχάριο εσωτερικά και βασιλικό μανδύα εξωτερικά. Στο στιχάριο αναφαίνεται ο έντονος ρομβοειδής διάκοσμος και το σχέδιο στον ποδόγυρο που θυμίζει εκκλησία. Τόσο η παρυφή στον ποδόγυρο του στιχαρίου όσο και η παρυφή του μανδύα είναι κεντημένες με σειρά μαργαριταριών. Η τραχηλιά του στιχαρίου είναι κοσμημένη με πολύτιμους λίθους. Ο μανδύας εσωτερικά έχει το σχέδιο του δικέφαλου αετού εντός κύκλου, σαν μετάλλιο και εξωτερικά λυρόσχημα άνθη με εσωτερικούς και εξωτερικούς μικρούς βλαστούς. Στο ύψος των ώμων ο μανδύας είναι στολισμένος με ορθά και ανεστραμμένα λυρόσχημα μοτίβα που μοιάζουν σαν ορθά και ανάποδα ισόπλευρα τρίγωνα. Τα ορθά συμβολίζουν το πυρ και τον ουρανό και τα ανεστραμμένα το ύδωρ και τη γη. Η βάση τους καταλήγει σε εσωστρεφόμενη σπείρα και πλαισιώνει τον ανθό εντός των τριγώνων. Μία πόρπη συγκρατεί τον μανδύα στο στέρνο. Στο ύψος του θώρακα παρατηρούνται οριζόντιοι βλαστοί κεντημένοι με χρυσή κλωστή. Το πρόσωπο του Αγίου είναι νεανικό και ήρεμο. Τα αυτιά είναι μεγάλα (ακούει τον λόγο του Θεού) και τα φρύδια καμπυλόσχημα. Αναδεικνύεται η ευγενική καταγωγή του Αγίου. Τα μαλλιά είναι σπαστά και κοντά. Ο Άγιος παρουσιάζεται ως αμούστακο παλικάρι. Το βλέμμα του είναι βαθυστόχαστο. Φέρει μεγάλο και τονισμένο φωτοστέφανο. Ο Μεγαλομάρτυς Δημήτριος έχει ορθή την αριστερή του χείρα σε σχήμα δηλώσεως της πίστεώς του και στη δεξιά κρατεί μακρύ σταυρό με διπλή κεραία. Τα υποδήματα του Αγίου είναι επίσημα, χαμηλά και κλειστά με ιμάντα που τα συγκρατεί πάνω στο κουτουπιέ. Ο Άγιος υπερίπταται σε νοητό πεδίο. Ακόμη και τα γράμματα που φέρουν το όνομα του είναι κοσμημένα με μαργαριτάρια.

Το θαύμα του Αγίου Δημητρίου με τον Μανδύα του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού

Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός κυβέρνησε ειρηνικά για 38 έτη και στο διάστημα της βασιλείας του ταπείνωσε πολλούς εχθρούς και συνάθροισε πολύ πλούτο. Αγαπούσε την υπερβολή στον καλλωπισμό της πόλεως επίσης για την δική του ευπρέπεια, όπως ο Σολομών. Πρόσταξε να του κατασκευάσουν έναν μανδύα πολυποίκιλο, τον οποίο ήθελε να φορεί στις μεγάλες εορτές και όταν έρχονταν πρέσβεις από άλλα έθνη να τον προσκυνήσουν. Πρόσταξε να βάλουν σε αυτόν μπροστά και πίσω μαργαριτάρια ακριβά και τον κέντησαν με λίθους πολύτιμους, οι περισσότεροι ήταν από τον λεγόμενο ανθρακίτη λίθο. Οι λίθοι φαίνονταν σαν αναμμένοι άνθρακες και έφεγγαν σαν ουράνια άστρα. Φύλαξε αυτόν στο θησαυροφυλάκιον του και είχε σκοπό να τον φορέσει για πρώτη φορά κατά την εορτή του Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έβγαλαν οι θησαυροφύλακες τον μανδύα έξω από τον θάλαμο του κοιτώνα του βασιλιά για να τον έχουν έτοιμο την ώρα της Αναστάσεως να τον φορέσει. Ο Άγιος Δημήτριος πήρε τον μανδύα και τον έφερε στον τάφο του. Τον άπλωσε από το κεφάλι μέχρι τα πόδια του. Έγινε μεγάλη σύγχυση και ταραχή στα ανάκτορα και οι φύλακες ήταν σαν νεκροί από τον φόβο τους.

Ο βασιλιάς εξέτασε τους ανθρώπους και όλα τα κλείθρα τα βρήκε απαραβίαστα. Δεν έλειπε τίποτα άλλο εκτός από τον μανδύα. Ο υπηρέτης, ο οποίος φύλαγε τον τάφο του Αγίου , μόλις άνοιξε το κουβούκλιο είδε επάνω απλωμένο τον μανδύα και κυριεύθηκε από φόβο, παράλληλα θαύμαζε τον μανδύα. Ήρθαν οι πρόκριτοι της πόλεως, θαύμασαν τον μανδύα, δεν γνώριζαν ότι είναι βασιλικός και έστειλαν επιστολή στον Βασιλιά, περιγράφοντες το ένδυμα. Αφού εξέτασε τους απεσταλμένους ο βσσιλιάς, του είπαν την ακριβή ημέρα και ώρα που βρέθηκε ο μανδύας πάνω στον τάφο του Αγίου. Θαύμασε ο βασιλιάς και κήρυττε στη πόλη το περίεργο εκείνο θαύμα το οποίο έκανε ο Άγιος Δημήτριος και είπε προς τους μεγιστάνας αυτού:

- Ο Άγιος Δημήτριος ονειδίζει ημάς δια την αμέλειαν και αγνωμοσύνη μας, διότι αυτός μεν εις πολλούς πολέμους κατά των εχθρών πολλάκις μας εβοήθησε και κατασυνέτριψεν αυτούς, ενώ ημείς έως τώρα ούτε καν με ελάχιστα αφιερώματα δεν ηυχαριστήσαμεν αυτόν, δια τούτο και αυτός ηθέλησε να λάβη ως ενέχυρον τον μανδύαν μου μέχρις ότου αποδώσωμεν εις αυτόν το οφειλόμενον. Αλλά, πολλή σου η δόξα, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε Μυροβλύτα, διότι και από τους εχθρούς μας ελευθέρωσες και μας βοηθείς, μας ελέγχεις δε εν ταυτώ ως αχαρίστους. Αφού είπε αυτά ο βασιλιάς, έγραψε χρυσόβουλλο και αφιέρωσε στον ναό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη την πόλη Μελιδόνιον, με πολλούς αγρούς και αμπελώνες και παρακάλεσε τον Άγιο να τον συγχωρήσει για την αγνωμοσύνη του.

Επειδή τα θαύματα του Αγίου ήταν και είναι πολλά, μετά τον θάνατό του οι Θεσσαλονικείς συγκεντρώνονταν στον ιερό ναό του και τελούσαν πανηγυρικό εορτασμό, όπως συνηθίζεται και σήμερα. Η φήμη του Αγίου έχει εξαπλωθεί σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο και με ευλάβεια τιμούμε τη μνήμη του και ζητούμε τη θεία προστασία του. Όπως και στη Βαλύρα που τον εορτάζουμε κάθε χρόνο στον ιερό ναό του.

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

23/10/2021