ΕΥΛΟΓΙΑ-ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

 

                         Η ευλογία, Φώτης Κόντογλου στο  sophia drekou.gr

Η ευλογία των Πιστών

Ευλογία είναι η σταυρόσχημη κίνηση του ενός ή και των δύο χεριών του λειτουργικού κληρικού επικαλούμενου τη θεία χάρη για τους πιστούς (Λεξ. Πρωτ. Βυζ. Νεοτ. Ορθοδ. Όρων, 2005, σελ. 138). Στη Παλαιά διαθήκη ο Θεός ευλόγησε όλα τα δημιουργήματά του (Γεν. Α΄, 28). Στη Καινή Διαθήκη η ευλογία έχει αφετηρία την αγάπη του Χριστού προς τον άνθρωπο και χαρακτηρίζεται ως πνευματική “ευλογητός ο Θεός και Πατήρ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο ευλογήσας ημάς εν ευλογία πνευματική εν τοις επουρανίοις εν Χριστώ” (Εφεσ. Α΄,3).

Ο ιερέας ευλογεί τους πιστούς, κατά τον τρόπο που και ο Ιησούς ευλογούσε την ημέρα της αναλήψεως Του. «Kαι αφού σήκωσε τα χέρια του, τους ευλόγησε (Λουκά 24,50) και ευλογώντας τους, χωρίσθηκε απ’ αυτούς και φερόταν προς τα πάνω, στον ουρανό, μέχρι που τον έχασαν από τα μάτια τους. Αυτή η ευλογία είναι η αρχή της Πεντηκοστής.

Δυο συμβολικές ερμηνείες υπάρχουν για τον συμβολισμό του χεριού (orthodoxanswers.gr):

Η πρώτη λέει, ότι το χέρι σχηματίζει την φράση "Ιησούς Χριστός Σωτήρ". Το μικρό δάχτυλο παρομοιάζει το «ιώτα» – τη λέξη Ιησούς. Ο δείκτης με τον μέσο «χιαστί» το γράμμα «Χ» την λέξη Χριστός και ο παράμεσος με τον αντίχειρα το μικρό «σ» (σίγμα) που δηλώνει την λέξη Σωτήρ.

Η δεύτερη λέει, ότι έτσι, το χέρι σχηματίζει την φράση «Ιησούς Χριστός Νίκα. Το μικρό δάχτυλο παρομοιάζει το «ιώτα»(όρθιο) – την λέξη Ιησούς. Ο παράμεσος με τον αντίχειρα το γράμμα «χ»(διασταυρώνονται) την λέξη Χριστός και ο δείκτης με τον μέσο(ανοιχτά), το μικρό «ν» που σημαίνει Νίκα.

Οι έννοιες της ευλογίας

Ο ιερέας καθαγιάζει πρόσωπα και πράγματα δι΄ ευχής, θυμιάματος, ραντισμού ηγιασμένου ύδατος κλπ. Η συμβολική κίνηση της  χειρός του ιερέως “ευλογία Θεού” αφορά όλα τα αγαθά τα οποία προσφέρει ο Θεός στον άνθρωπο. Στη χριστιανική γλώσσα η λέξη ευλογία έχει πολλές έννοιες:

Πρώτον σημαίνει με ευσεβή λόγο και με ορισμένες τελετουργικές πράξεις την επιδοκιμασία του Θεού ή ιερών προσώπων (Αποκ. Ζ΄,12) και δεύτερο έχει ως επακόλουθο την αφθονία πνευματικών και υλικών αγαθών (Β΄Κορ.Θ΄,5).Τρίτο αφορά τις επικλήσεις λειτουργικά της θείας χάριτος και βοηθείας (πχ με τον Σταυρό) επί της λογικής φύσεως του ανθρώπου και επί την άλογο (έμψυχο και άψυχο).Τέταρτο αφορά τα ευλογημένα τεμάχια του άρτου των προσφορών. Ο Ιησούς Χριστός ευλόγησε τα παιδία “τεθείς τας χείρας επ΄αυτά” (Μαρκ.Ι΄, 16 και Ματθ.ΙΘ΄,15).Ότι δε όχι μόνον την λογικήν, αλλά και την άλογον φύσιν σε ορισμένες περιστάσεις ευλογούσε ο Κύριος εμφαίνεται εκ των Μάρκ. Η΄7,Λουκ.Θ΄16 (Δ.Ν.Μωραϊτης, Νεωτ.Εγκ.Λεξ.Ηλίου, τομ.8,σελ. 438).Υπάρχουν δύο τρόποι ευλογίας στην Καινή Διαθήκη α. με την επίθεση των χεριών και β.με την έπαρση των χεριών. Στη χειροτονία των κληρικών η ευλογία είναι σταυροειδής και γίνεται με την επίθεση των χειρών και των λέξεων  "η θεία χάρις, η πάντοτε τα ασθενή θεραπεύουσα..” μεταδίδεται το χάρισμα της ιεροσύνης στον χειροτονούμενο, παρεμφερής είναι η ευλογία στα εγκαίνια ενός ναού και στα ιερά σκεύη. Αυτή είναι μία μορφή μόνιμης ευλογίας. Υπάρχει όμως και η παροδική ευλογία, όπως για παράδειγμα σ΄ ένα νέο σπίτι κλπ.

                  Φωτογραφία:sophia drekou, aenai epanastasi.gr

Ο καθαγιασμός του άρτου

Σημαντικό είναι, όσον αφορά τα τεμάχια του άρτου των προσφορών, ότι όσα μοιράζονται μετά τη θεία κοινωνία είναι καθαγιασμένα, ενώ όσα προσφέρονται ως αντίδωρο μετά την απόλυση είναι απλά ευλογημένα. Το αρχαίο έθιμο όσον αφορά τον καθαγιασμό και την απλή ευλογία του άρτου διατηρείται και στις μέρες μας, γι αυτό καλό είναι να κοινωνούμε τακτικά.

Το σημείο του σταυρού των πιστών

Όσον αφορά το σημείο του σταυρού, οι τρεις ανυψωμένοι δάκτυλοι, συμβολίζουν τον Τριαδικό Θεό (Πατέρα Υιό και Άγιο Πνεύμα), ενώ οι δύο δάκτυλοι που είναι κατεβασμένοι ( παράμεσος και μικρός), συμβολίζουν τις δύο φύσεις του Χριστού που συνυπάρχουν και είναι θεάνθρωπος( Κ.Καλλινίκου 1921," Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ").

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

16/1/2022