στη Βαλύρα Μεσσηνίας.Φωτο: κος Χρήστος Π. Παπαγεωργίου
Εισήγηση Θέματος και Επιλογή Φωτογραφιών:
κος Χρήστος Π. Παπαγεωργίου, Αθλητικογράφος της ΕΡΤ/ΕΡΑ Καλαμάτας
Γεφύρι αγεφύρωτο έχει καταντήσει η γέφυρα της Μαυροζούμενας στη Βαλύρα Μεσσηνίας, λέγει ο κύριος Χρήστος Π. Παπαγεωργίου, αφού από το 2008 εγκρίθηκε η εκπόνηση μελέτης για τη νέα κατασκευή της και ούτε ο μελετητής πληρώθηκε από το κράτος, ούτε το Υπουργείο προχώρησε δραστικά στην υλοποίηση του έργου. Ιστορικά, η αρχαία πέτρινη γέφυρα κτίστηκε το 369 π.Χ. όπως αναφέρει ο καθ. Ιωάννης Δ. Λύρας, Βιολόγος και Ιστοριοδίφης. Στη συνέχεια, το έτος 1893 Ιταλοί τεχνίτες κατασκεύασαν τη σιδερένια γέφυρα, την οποία ανατίναξαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ το 1944, για να παρεμποδίσουν την προσέλευση των Γερμανών από αυτό το κομβικό πέρασμα και κατόπιν εντολής από το Κάϊρο. Στήθηκε μία πρόχειρη ξύλινη γέφυρα από το 1944 έως το 1947, ενώ στη συνέχεια άρχισε να κατασκευάζεται η τσιμεντένια γέφυρα, το έτος 1950, η οποία είναι σε λειτουργία από το 1953 έως σήμερα. Από το 1944 έως τις αρχές του 1953, η επικοινωνία της Βαλύρας με την απέναντι όχθη του ποταμού της Μαυροζούμενας γινόταν με βάρκα (lyrasi.blogspot.com).
Ας δούμε όμως το συγκεκριμένο θέμα από την αρχή.
έργο της Ευθυμίας Η. Κοντοπούλου
Το όνομα στο αρχαίο ποτάμι κατά τον Παυσανία στα Μεσσηνιακά, και ορθά με βάση αυτό που άκουσαν από τον Θείο Λόγο οι μύστες της Ανδανίας, κατά τη μύηση του Θρακός Θάμυρι, ήταν Βαλύρα. Ο ποταμός αυτός στη νεότερη Ελλάδα έλαβε το όνομα Πύρναξ. Όμως, τα μαύρα ορμητικά νερά που κατεβάζει με “μένος” το ποτάμι όταν φουσκώνει κατά τη χειμερινή περίοδο και παρασύρει στο πέρασμά του ανθρώπους, ζώα, σπίτια καθώς ανοίγει τη γη στα δυο, έκαναν τους παππούδες μας να του δώσουν ένα παρανόμι, όπως άλλωστε έδιναν παρατσούκλια στους συγχωριανούς τους. Γι΄ αυτό το ονόμασαν Μαυροζούμενο. Επικράτησε όμως με την πάροδο των ετών το θηλυκού γένους όνομα του ποταμού, ως Μαυροζούμενα. Επειδή δεν είναι η Μαυροζούμενα όπως η γυναίκα του Μαυροζούμη, γι΄αυτό δεν πρέπει να γράφεται με αι , δηλαδή Μαυροζούμαινα. Επίσης , η γέφυρα του χωριού Βαλύρα δεν πρέπει να συγχέεται από τη νεότερη γενιά με την τριών κατευθύνσεων αρχαία γέφυρα του αρχαίου ποταμού Βαλύρα, η οποία βρίσκεται στο Νεοχώριον Μεσσηνίας.
Φωτο: lyrasi.blogspot.com
Μετά την ανατίναξη της γέφυρας στη Βαλύρα το έτος 1944, σκηνές βαθιάς θλίψης και απίστευτης ταλαιπωρίας διαδραματίστηκαν στον ποταμό της Μαυροζούμενας, τις οποίες θυμούνται με δάκρυα ψυχής οι παλιότεροι. Εκείνη τη χρονική περίοδο δεν υπήρχε δημοτικό σχολείο στη Λάμπαινα και τα παιδιά φτωχά και ξυπόλυτα, καθημερινά από τα ξημερώματα, ακόμη και με βροχερό καιρό, με κίνδυνο να πνιγούν ή να αρρωστήσουν από πνευμονία, έπρεπε να περάσουν με την προπολεμική ξύλινη βάρκα το ποτάμι, για να φοιτήσουν στο Δημοτικό Σχολείο της Βαλύρας.
του αείμνηστου βαρκάρη Γεωργακόπουλου. Φωτο:lyrasi.blogspot.com
Η δυσκολία μετακίνησης και η μεταφορά των αγροτικών προϊόντων απαιτούσε μεγάλο κόπο από τους ήδη ταλαιπωρημένους από τον πόλεμο και εξαθλιωμένους οικονομικά αγρότες, που διέσχιζαν έως και τέσσερες φορές τον ποταμό την ημέρα. Κι όμως, με ψυχικό σθένος και πίστη στον Θεό, και το ποτάμι τους φρόντιζαν τακτικά και ό,τι φύτρωνε γενναιόδωρα, όπως καλάμια, λυγαριές, μυρτιές και δάφνες τα αξιοποιούσαν στην καλαθοπλεκτική. Όλα ήταν όμορφα τακτοποιημένα, με βάση τις δυνατότητες των κατοίκων της Βαλύρας και την εθελοντική προσφορά τους, ευελπιστώντας ότι θα τους θυμηθεί κάποια στιγμή το Κράτος και θα τους κατασκευάσει μία ασφαλή γέφυρα.
Στενή, μονής κατευθύνσεως είναι η τσιμεντένια γέφυρα την οποία ενέκρινε και επίβλεψε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν ήταν Υπουργός το έτος 1950. Κι αν τότε εξυπηρετούσε τις ανάγκες των πολιτών ως γέφυρα της 7ης επαρχιακής οδού που συνδέει τη Μεσσήνη με τον Μελιγαλά, τον αυτοκινητόδρομο Αθήνας-Καλαμάτας με την Ιερά Μονή Βουλκάνου και την Αρχαία Μεσσήνη, σήμερα αδυνατεί να επιτελέσει το έργο της και να ανταποκριθεί με ασφάλεια στις ανάγκες της μεγάλης κυκλοφορίας.
Διόλου τυχαίο είναι ότι δύο εικονοστάσια, στις δύο όχθες του ποταμού και δίπλα στη γέφυρα στη Βαλύρα, διατηρούν ακοίμητα τα καντήλια τους για να θυμίζουν ότι στη μία περίπτωση οι άνθρωποι έχασαν τα παλιά χρόνια ακαριαία τη ζωή τους και στην τελευταία, στη νεότερη περίπτωση, σώθηκε ως εκ θαύματος μία ολόκληρη οικογένεια. Κι όμως, αυτή η τόσο μικρή γέφυρα, η οποία βρίσκεται σε ένα από τα κομβικά σημεία της Μεσσηνίας, εξυπηρέτησε το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων του Νομού με προορισμό την Αθήνα το έτος 2016, όταν είχε πλημμυρίσει ο αυτοκινητόδρομος προς την Καλαμάτα, και ο δρόμος από την Καλαμάτα προς τη Μεσσήνη.
Η μελέτη για τη νέα γέφυρα εγκρίθηκε με την από 23/9/2008 και αριθμ. Πρωτ. Δ3β/222/12-Τ απόφαση του τότε Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, κυρίου Γεωργίου Σουφλιά. Πιστώθηκε ποσό εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.00) ευρώ από τους πόρους της Τ.Ε.Ο Α.Ε. για εκπόνηση μελέτης με τίτλο “ Μελέτη Γέφυρας Μαυροζούμαινας” επί της επαρχιακής οδού Εύα-Μελιγαλά και υποστηρικτικές μελέτες στον Νομό Μεσσηνίας. Στη συνέχεια, με καθυστερήσεις από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας, έγινε ο διαγωνισμός και ανατέθηκε σε ιδιώτη η εκπόνηση της μελέτης , η οποία αν και ολοκληρώθηκε, όμως ο μελετητής δεν την παρέδωσε γιατί δεν πληρώθηκε (messinialive.gr).
Ο Βουλευτής Μεσσηνίας της ΝΔ , κος Ιωάννης Λαμπρόπουλος.
Δύο ερωτήσεις έστειλε στον Υπουργό μεταφορών, κύριο Κωνσταντίνο Καραμανλή ο Βουλευτής Μεσσηνίας της ΝΔ κύριος Ιωάννης Λαμπρόπουλος , πρώτον αν θα πληρωθεί ο μελετητής ώστε να παραδώσει την ολοκληρωμένη εργασία του, και δεύτερον αν το Υπουργείο θα χρηματοδοτήσει την κατασκευή της νέας γέφυρας (messinialive.gr).
Oι Βαλυραίοι και οι κάτοικοι των γύρω χωριών, μη γνωρίζοντας το αρχαίο γεφύρι στο μεγάλο χωριό της Βαλύρας, είναι συναισθηματικά συνδεδεμένοι με την όμορφη σιδερένια γέφυρα που τους κατασκεύασαν οι Ιταλοί δεξιοτέχνες το 1893. Αυτή τη γέφυρα ζωγράφισε ο αείμνηστος Αλέκος Λιοντήρης, μερικά χρόνια μετά την ανατίναξή της από τους αντάρτες. Κοσμούσε η καλοδουλεμένη γκραβούρα όλους τους δημόσιους χώρους της Βαλύρας, όπως το σχολείο, το αστυνομικό τμήμα, το γραφείο της κοινότητας, και τον αγροτικό συνεταιρισμό. Ακόμη και σήμερα βλέπουμε ότι οι απόγονοι των Βαλυραίων αποζητούν εκείνη την καλαίσθητη γέφυρα, και κάποιοι τη χρησιμοποιούν ως λογότυπο στις επιχειρήσεις τους. Μαζί με τη σιδερένια γέφυρα αισθάνονται ότι χάθηκε και η παλιά αίγλη της Βαλύρας.
Φωτο: κος Χρήστος Π. Παπαγεωργίου
Όμως δεν είναι μόνο η γέφυρα της Βαλύρας, γιατί το χωριό έχει 11 παλιά γεφύρια, απείρου κάλλους και φυσικής ομορφιάς, τα οποία καταρρέουν από τη γενική αδιαφορία των ντόπιων, οι οποίοι δεν επενδύουν σε εθελοντική εργασία για να διασώσουν τη φυσική κληρονομιά του τόπου τους , όπως έκαναν οι παππούδες και οι γονείς τους, αλλά και λόγω της έλλειψης Κρατικών χρηματικών πόρων. Σαν πας σήμερα περίπατο στην ποταμιά της Βαλύρας, κάθε άλλο παρά θα χαρεί η ψυχή σου. Το ποτάμι έχει να καθαριστεί από τη δεκαετία του 1970 και το τοπικό ελαιοτριβείο ανενόχλητα μολύνει με τα απόβλητα τα ύδατά του. Τα ψάρια που εξέθρεψαν γενιές και γενιές σε καιρούς δύσκολους, λιπόθυμα δεν πολλαπλασιάζονται στα μολυσμένα ύδατα από τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, που χρησιμοποιούνται ασύστολα από τους σύγχρονους Βαλυραίους, οι οποίοι ψάχνουν την εύκολη λύση σε θέματα παραγωγής, χωρίς να αναλογίζονται τις καταστροφικές συνέπειες της επιλογής τους.
Ποιος φωτισμένος γεφυροποιός θα αναλάβει τούτο το γεφυρόζευγμα με ασφάλεια στη Μαυροζούμενα στη Βαλύρα, για να διέρχονται οι σύγχρονοι Μεσσήνιοι και οι μελλοντικές γενιές με άνεση και χωρίς ατυχήματα ή δυστυχήματα; Ο χρόνος θα δείξει, όταν το Κράτος έχει τη δυνατότητα. Δεν είναι όμως μόνο η γέφυρα, είναι πρωτίστως τούτο το ποταμοφυές θηρίο, που το συγκρατούν τα 11 βραχιόλια του, τα γεφύρια της Βαλύρας, στο καταστροφικό πέρασμά του τον Χειμώνα. Είναι το αρχαίο άγριο ποταμόψαρο, που πεινασμένο κατατρώγει τα πάντα στο πέρασμά του και βογκάει όταν φουσκώνει και σέρνεται με ορμή. Γλυκιά είναι η μορφή του ποταμού το καλοκαίρι, με τις ευωδιαστές δάφνες και τα λιγοστά πλέον κυπαρίσσια. Σε αθρόο και συνεχές ρεύμα γλυκέων υδάτων τραγουδούσαν οι μούσες, αλλά κι εκείνες κρύφτηκαν πια στη περάτη, στην εσχατιά του ουρανού, αφού τα γάργαρα νερά μόνο πίκρα πλέον αναδύουν.
Είθε η θεία φώτιση, ως συμφιλιωτής διεστώτων, να αποδώσει θετικά αποτελέσματα, συντονίζοντας τις Κράτος με την τοπική αυτοδιοίκηση στην υλοποίηση αυτού του τόσο σημαντικού έργου, στην αποκατάσταση της γέφυρας της Μαυροζούμενας, στη ξακουστή Βαλύρα.
Θερμές ευχαριστίες στον κύριο Χρήστο Π. Παπαγεωργίου, Αθλητικογράφο της ΕΡΤ/ΕΡΑ Καλαμάτας, για τη γραπτή ενημέρωση σχετικά με την ιστορία της γέφυρας της Μαυροζούμενας στη Βαλύρα, και την πρόταση του Βουλευτή Μεσσηνίας της ΝΔ κυρίου Ιωάννη Λαμπρόπουλου, καθώς και την επιλογή των φωτογραφιών αυτής της ανάρτησης.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
8/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου