Δύο Oγδοήτες του Αγίου Όρους. Φωτό: Θηβαίος Πολίτης στο FB
Εισαγωγή
Η ζωή του ανθρώπου στον κόσμο τούτο είναι γεμάτη από καθημερινές μέριμνες, ευθύνες, χαρές και θλίψεις. Σε αυτή την καθημερινότητα, πολλές φορές νιώθουμε ότι ο χρόνος κυλά αδιάκοπα, ότι οι μέρες επαναλαμβάνονται και ότι η ζωή μας περιορίζεται σε έναν κύκλο που δύσκολα ξεπερνάμε. Η Ορθόδοξη Παράδοση, όμως, μας προσκαλεί να δούμε τη ζωή μέσα από μια διαφορετική οπτική: ενώ ζούμε στον κόσμο, η καρδιά μας μπορεί να «αναπνέει» ήδη σε έναν άλλο, υπερβατικό χώρο, που η Εκκλησία ονομάζει Ογδόη Ημέρα.
Η Ογδόη Ημέρα δεν είναι αριθμός ή ημερολογιακή έννοια. Είναι πνευματική πραγματικότητα: η Ανάσταση του Χριστού, η Βασιλεία του Θεού, η ζωή που ξεπερνά τη φθορά και τον χρόνο. Για τους ασκητές και τους μοναχούς, αυτή η έννοια γίνεται τρόπος ζωής: διδάσκει την καρδιά να μην δεσμεύεται από τα προσωρινά, να προσδοκά με πίστη και να βιώνει την αιωνιότητα ήδη στο σήμερα, μέσα από προσευχή, αγώνα και μνήμη Θεού.
1. Η επίγεια ζωή ως πορεία, όχι ως κατοικία
Ο άνθρωπος της Εκκλησίας ζει αναγκαστικά εντός του κόσμου τούτου, διότι φέρει σώμα, υπόκειται στον χρόνο και συμμετέχει στην ιστορική πραγματικότητα. Εργάζεται, κουράζεται, χαίρεται και πενθεί, όπως κάθε άνθρωπος. Όμως η εσωτερική του στάση δεν ταυτίζεται με τον κόσμο, διότι η καρδιά του έχει μάθει να αναζητεί άλλον τόπο αναπαύσεως.
Η Εκκλησία δεν δίδαξε ποτέ φυγή από την πραγματικότητα, αλλά ορθή χρήση της πραγματικότητας. Ο κόσμος γίνεται τόπος σωτηρίας όταν βιώνεται με μνήμη Θεού και με αναφορά στον μέλλοντα αιώνα. Χωρίς αυτήν τη μνήμη, ακόμη και τα αγαθά της ζωής γίνονται βάρη και αιτίες φθοράς.
2. Ο κύκλος του επτά και η κόπωση του χρόνου
Η Γραφή φανερώνει τον κόσμο ως δημιουργημένο εντός του επταήμερου κύκλου. Το επτά δηλώνει την πληρότητα του κτιστού, αλλά συγχρόνως αποκαλύπτει το όριό του. Κάθε τι που κινείται εντός αυτού του κύκλου γεννάται, αυξάνει, φθείρεται και παύει.
Ο άνθρωπος που προσκολλάται αποκλειστικά στο επτά, εγκλωβίζεται στη μέριμνα και στην αγωνία της διατηρήσεως. Η ψυχή του κουράζεται, διότι πλάστηκε όχι μόνο για την κίνηση, αλλά και για την ανάπαυση εν Θεώ.
Η υμνογραφία εκφράζει αυτήν την κόπωση του κόσμου, όταν ψάλλει για τον Χριστό:
«Ὁ τὰ σύμπαντα συνέχων, ἐν μνήματι κατέκειτο»δηλώνοντας ότι η κτίση αδυνατεί να συγκρατήσει Εκείνον που την υπερβαίνει.
3. Η Ογδόη Ημέρα ως φανέρωση της καινής ζωής
Η Ανάσταση του Κυρίου τελέσθηκε την «μία των σαββάτων», ημέρα που είναι συγχρόνως πρώτη και ογδόη. Με αυτό το γεγονός, ο Χριστός δεν επανέφερε απλώς τη ζωή, αλλά εγκαινίασε νέο τρόπο υπάρξεως, ελεύθερο από τη φθορά και τον θάνατο.
Η υμνογραφία της Αναστάσεως το ομολογεί καθαρά:
«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια»
Το «νῦν» αυτό δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν, αλλά επεκτείνεται λειτουργικά σε κάθε Κυριακή, σε κάθε Θεία Λειτουργία, σε κάθε αληθινή εμπειρία χάριτος. Έτσι, η Ογδόη Ημέρα δεν είναι μόνο αντικείμενο προσδοκίας, αλλά και μυστική παρούσα πραγματικότητα.
4. Ο ασκητής ως μάρτυρας της Ογδόης
Ο ασκητής δεν αποσύρεται από τον κόσμο από περιφρόνηση προς την κτίση, αλλά από πόθο για την ελευθερία της καρδιάς. Μαθαίνει να περιορίζει το περιττό, ώστε να διασώσει το ουσιώδες. Ασκείται στη σιωπή, όχι για να απομονωθεί, αλλά για να ακούσει βαθύτερα τον Θεό.
Η ζωή του γίνεται σταδιακά μαρτυρία ότι υπάρχει τρόπος υπάρξεως πέρα από τον φαύλο κύκλο της επιθυμίας και της απογοητεύσεως. Ο ασκητής ζει ακόμη στο επτά, αλλά ήδη αναπνέει τον αέρα της Ογδόης.
Όπως ψάλλει ο Όρθρος της Κυριακής:
«Ἀναστάσεως ἡμέρα, λαμπρυνθῶμεν λαοί»η λάμψη αυτή δεν είναι συναισθηματική, αλλά καρπός καθάρσεως και φωτισμού.
5. Η Κυριακή ως Πάσχα
Κάθε Κυριακή είναι ένα μικρό Πάσχα. Η Εκκλησία δεν την αντιμετωπίζει ως απλή ανάμνηση, αλλά ως είσοδο στον μέλλοντα αιώνα. Γι’ αυτό και η Κυριακή φέρει πάντοτε αναστάσιμο χαρακτήρα, ακόμη και στις περιόδους νηστείας.
Στον αναστάσιμο Κανόνα ψάλλουμε:
«Χθὲς συνεθαπτόμην σοι Χριστέ, σήμερον συνεγείρομαι»
Η υμνογραφία δεν μιλά συμβολικά, αλλά βιωματικά. Ο πιστός καλείται να ζήσει ήδη από τώρα αυτό που προσδοκά να ζήσει πλήρως στην Ογδόη Ημέρα.
6. Προσδοκία που μεταμορφώνει το παρόν
Η προσδοκία της Ογδόης Ημέρας δεν οδηγεί σε αδιαφορία για τον κόσμο, αλλά σε βαθύτερη ευθύνη απέναντί του. Όποιος γνωρίζει ότι ο κόσμος μεταβαίνει, μαθαίνει να αγαπά χωρίς να κατέχει, να εργάζεται χωρίς να ειδωλοποιεί, να υπομένει χωρίς να απελπίζεται.
Η υμνογραφία της Πεντηκοστής το εκφράζει λέγοντας:
«Εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον»
Το φως αυτό καθιστά τον άνθρωπο πολίτη δύο κόσμων: του παρόντος κατά τη ζωή και του μέλλοντος κατά την ελπίδα.
7. Συμπέρασμα
Και όλη η ασκητική πορεία της Εκκλησίας δεν είναι παρά η παιδαγωγία του ανθρώπου, ώστε να μάθει να ζει ήδη από τώρα με το ήθος, το φως και την ελευθερία της Αναστάσεως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου