Φωτό: Pinterest
Πρόλογος
Η περίφημη φράση του Αρχιμήδη «Δος μοι πα στω και τὰν γᾶν κινάσω» έχει ερμηνευτεί κυρίως ως απόδειξη της δύναμης της ανθρώπινης γνώσης και λογικής. Ο μεγάλος μαθηματικός εκφράζει την πίστη του στη δυνατότητα να κινηθεί ακόμη και η γη, αν βρεθεί το κατάλληλο σημείο στήριξης. Στην Ορθόδοξη θεολογία, η φράση αποκτά πνευματική διάσταση: η «πέτρα» και η ύλη μπορούν να μεταμορφωθούν και να γίνουν φορείς της θείας Χάριτος μόνο όταν υπάρχει ένα εσωτερικό σταθερό σημείο στήριξης στον άνθρωπο. Μέσα από την ταπείνωση, την πίστη, την αγάπη, την προσευχή και την συμμετοχή στα μυστήρια, η ψυχή γίνεται δεκτική στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, και μέσω αυτού η θεία δόξα κινεί τον κόσμο.
Ακουλουθεί ένα θεολογικό δοκίμιο σε πέντε αυτοτελείς ενότητες, για να είναι ευανάγνωστο. Λίγο πριν το μέγα γεγονός της εναθρωπήσεως του Κοσμοσωτήρος Χριστού, είναι η τελική προετοιμασία μας για να βιώσουμε τα Χριστούγεννα όχι ως καταναλωτικό γεγονός αλλά μέσα από την Ορθόδοξη Πνευματική Διάσταση.
1. Εισαγωγή
Το παρόν θεολογικό δοκίμιο (πέντε ενότητες) εξετάζει την έννοια του «σημείου στήριξης» ως κεντρική προϋπόθεση για την ενέργεια της Θείας Χάριτος στην ανθρώπινη ζωή. Αναδεικνύεται η σταθερότητα που προσφέρει ο Τριαδικός Θεός μέσω της οικονομίας Του:
-
Η Ενσάρκωση του Χριστού παρουσιάζεται ως το αμετακίνητο οντολογικό έρεισμα της σωτηρίας, ο Ακρογωνιαίος Λίθος της ανθρώπινης φύσεως, πάνω στον οποίο θεμελιώνεται κάθε δυνατότητα υπακοής και θείας κοινωνίας.
-
Ο Σταυρός εκφράζει την κάθετη σχέση του Υιού με τον Πατέρα και την οριζόντια σχέση με τους ανθρώπους, αποκαθιστώντας την τάξη και τη σταθερότητα που καταλύθηκε από την υπερηφάνεια του ανθρώπου και των Εωσφορικών όντων.
-
Η Ανάσταση του Χριστού εξασφαλίζει την τελική σταθερότητα της ανθρώπινης φύσεως, νικώντας τον θάνατο και τη φθορά, επαναφέροντας τον άνθρωπο στην κοινωνία με τον Θεό και εγκαινιάζοντας τη νέα κτίση.
-
Η Εκκλησία και τα Μυστήρια αποτελούν το διαρκές και αμετάβλητο «στῶ» της Χάριτος μέσα στην ιστορία, όπου η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος γίνεται μόνιμη και θεραπευτική, ενώ η ανθρώπινη ύπαρξη συμμετέχει στη ζωή του Χριστού.
Το δοκίμιο τεκμηριώνεται μέσα από πατερικές πηγές, την Αγία Γραφή και την Ορθόδοξη θεολογία, αναδεικνύοντας την ενότητα μεταξύ Θείας Οικονομίας, μυσταγωγίας και σωτηρίας.
2. Η «πέτρα» ως σύμβολο της ύλης και του κόσμου
Στην Ορθόδοξη Παράδοση, η πέτρα αντιπροσωπεύει την ύλη και τα κτίσματα που φαίνονται αδρανή. Η θεία Χάρη, όμως, τα ζωντανεύει. Όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος:
«Ο Θεός ενεδείκνυται ως ζωοποιός και δυνάμεως αληθινής εν τω κόσμω» (Λόγος 32, 10).
Στα μυστήρια, η ύλη — νερό, άρτος, οίνος, λάδι — μεταμορφώνονται χάρη στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Η πέτρα, ως σύμβολο της αδρανούς ύλης, γίνεται φορέας ζωής και πνευματικής δύναμης.
3. Το εσωτερικό «σταθερό σημείο στήριξης»
Η Χάρη του Θεού ενεργεί με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος μόνο όταν υπάρχει εσωτερικό σημείο σταθερότητας στην ψυχή. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του πνευματικού «σημείου στήριξης» είναι:
-
Ταπείνωση:
«Όταν ο άνθρωπος ταπεινωθεί, τότε το Πνεύμα του Θεού μπορεί να κατοικήσει και να ενεργήσει μέσα του» (Ιωάννης της Κλίμακος, Λόγοι Ησυχαστικοί, 35).
-
Σταθερή πίστη, αγάπη και ελπίδα στον Θεό:
«Η πίστη είναι η βάση κάθε πνευματικής ενέργειας· χωρίς αυτήν, η Χάρη δεν βρίσκει θέση» (Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος 32, 10).
-
Προσευχή και συμμετοχή στα μυστήρια:
«Όταν η ψυχή προσεύχεται ταπεινά και με επιμέλεια συμμετέχει στα μυστήρια, τότε η Χάρη κινεί κάθε κτίσμα και την ίδια τη ζωή του ανθρώπου» (Συμεών ο Νέος Θεολόγος, Λόγος 46, 4).
-
Συνοχή διανοίας, καρδιάς και βουλήσεως:
«Η ψυχή που έχει συμφωνία διανοίας, καρδίας και βουλήσεως γίνεται σταθερό σημείο για τη θεία ενέργεια» (Μάξιμος ο Ομολογητής, Ambigua 10, 91).
Η εσωτερική αυτή σταθερότητα επιτρέπει στο Άγιο Πνεύμα να ενεργήσει μέσα από τον άνθρωπο, μεταμορφώνοντας τόσο την ύλη-σώμα όσο και την ψυχή.
4. Ο ιερέας και η λειτουργική διάσταση
Στην Ορθόδοξη Θεία Λειτουργία, ο ιερέας λειτουργεί ως «μοχλός». Το Άγιο Πνεύμα κατέρχεται πάνω στα ιερατικά άμφια και στον ιερέα, ενεργώντας τα μυστήρια και εκχέοντας τη Χάρη στους πιστούς:
«Ο ιερεύς δεν τελεί το μυστήριο με δική του δύναμη· αλλ’ η χάρις του Θεού ενεργεί εν τω μυστηρίω» (Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Λόγος εις την Εις Ρωμαίους 11, 2).
Έτσι, ο άνθρωπος, είτε ως ιερέας είτε ως πιστός, γίνεται όργανο της θείας ενεργείας, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει εσωτερικό σταθερό σημείο στήριξης. Ο Εωσφόρος έχασε από την υπερηφάνεια του αυτή τη σταθερότητα και κατέρρευσε γιατί αποκόπηκε από τον Θεό. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ στη Σύναξη των Αγγελικών Ταγμάτων είπε:" Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου". Επάνω στη σανίδα της πίστεως και αγάπης προς τον Τριαδικό Θεό και τον πλησίον στηρίζεται το οικοδόμημα της εκκλησίας μας. Πώς όμως είναι δυνατόν σε έναν έκπτωτο, φθαρτό κόσμο γεμάτο πάθη να υπάρξει σταθερό σημείο στήριξης για το Άγιο Πνεύμα να ενεργήσει υπέρ της σωτηρίας του ανθρώπου; Γι΄αυτόν τον λόγο, κατά θεία οικονομία ενσαρκώθηκε το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος , ώστε στη συνέχεια, μετά την Ανάσταση του Χριστού, να κατέλθει ο Παράκλητος ο αγαθός κατά την Πεντηκοστή.
5. Η κίνηση της «γης» και η συμμετοχή του Τριαδικού Θεού
Η φράση του Αρχιμήδη αποκτά βαθιά θεολογική διάσταση: η Χάρη του Τριαδικού Θεού κινεί τα πάντα, αλλά μόνο όταν η ψυχή είναι έτοιμη να δεχτεί την ενέργεια. Το Άγιο Πνεύμα δίνει ζωή στην ύλη και την ψυχή, ο Υιός φέρει σωτηρία και αναδημιουργεί, και ο Πατήρ καθοδηγεί τη θεία τάξη.
6. Επίλογος
Η φράση «Δος μοι πα στω και τὰν γᾶν κινάσω» στην Ορθόδοξη θεολογία δεν αφορά την ανθρώπινη ευφυΐα, αλλά την πνευματική συμμετοχή στο έργο του Θεού. Ο άνθρωπος, όπως ο μοχλός, κινεί τον κόσμο μόνο όταν το Άγιο Πνεύμα ενεργεί μέσω ενός εσωτερικού σταθερού σημείου στήριξης. Η πέτρα, η ύλη, η ψυχή και ολόκληρη η κτίση, αναζωογονούνται όταν η θεία Χάρη βρίσκει έδαφος να κατοικήσει, μεταμορφώνοντας την ύλη, τον άνθρωπο και τον κόσμο προς δόξα του Τριαδικού Θεού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου