τον παρακολουθεί.Φωτο: lyrasi.blogspot.com
Πριν από μερικούς μήνες η Βαλύρα αποχαιρέτησε τον τελευταίο καλαθοπλέκτη της, τον αλησμόνητο Ηλία Δαβίλλα. Έφυγε για να πάει να συναντήσει τους παππούδες μας καλαθοπλέκτες, που πλέκουν τα καλάθια του ουρανού. Η απώλεια του αξιομνημόνευτου Ηλία Δαβίλλα είναι αισθητή στο καφενείο του χωριού, εκεί που γέροντα πλέον τον συναντούσε η γενιά του 1930, οι επιζώντες φίλοι του, και συζητούσαν ευχάριστα, για να κυλά ο χρόνος χωρίς πόνο και στεναγμό. Γερό σκαρί ήταν και τούτο της γενέτειράς μας Βαλύρας, με τα σμιχτά παχιά φρύδια και το μεταπολεμικό μουστάκι, τα δυνατά χέρια και τον νου τον αεικίνητο. Και τι δεν θυμόταν λέγει ο κύριος Θανάσης Στασ. Μπόβης, καθηγητής μαθηματικών στη Βαλύρα. Είχε άριστη μνήμη και οπτική αντίληψη, καταπληκτικό προσανατολισμό, τον οποίο δεν έχασε μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Γνώριζε καλά την περιουσία τού κάθε Βαλυραίου και τα ονόματα των ιδιοκτητών. Οι τοποθεσίες, και οι διαστάσεις των κτημάτων κάθε συγχωριανού του ήταν εντυπωμένα με τη μέγιστη ακρίβεια στον αγέραστο νου του. Γι΄ αυτό οι φίλοι του τον θεωρούσαν δικό τους άνθρωπο, τον εμπιστεύονταν και τον είχαν ως σημείο αναφοράς. Ακόμη δεν μπορούν να το συνειδητοποιήσουν οι γεροντότεροι, όταν βλέπουν άδεια την καρέκλα του το πρωί στο καφενείο, και πίνουν το πρωινό καφεδάκι τους χωρίς την αστραφτερή ματιά του, το αβίαστο χαμόγελό του και τον καλό λόγο του.
κατά τα τελευταία έτη. Φωτο: lyrasi.blogspot.com
Ο αείμνηστος Ηλίας Δαβίλλας διδάχτηκε την τέχνη της καλαθοπλεκτικής από τους δεξιοτέχνες παππούδες μας και την καλλιέργησε εφ΄ όρου ζωής, κατακτώντας δίκαια τον τίτλο του τελευταίου καλαθοπλέκτη της Βαλύρας. Όσο κι αν φαίνεται απλή η διαδικασία της καλαθοπλεκτικής, στην ουσία είναι περίπλοκη και απαιτεί συγκεκριμένες ικανότητες και δεξιότητες. Χρειάζεται ο νους του καλαθοπλέκτη να είναι συνεχώς σε εγρήγορση, να διαθέτει άριστες αντιληπτικές και μαθηματικές ικανότητες , να διαθέτει καλή αίσθηση του χώρου, να παρατηρεί ταυτόχρονα το μέρος, το σύνολο και τη λεπτομέρεια, να εφευρίσκει δημιουργικές λύσεις για να προχωρεί σταθερά και αβίαστα στην ολοκλήρωση της πλέξης, και να έχει πολύ καλές λεπτές ικανότητες των χεριών, επίσης άριστες αδρές κινήσεις και ισορροπία του σώματός του. Ο δεξιοτέχνης Ηλίας Δαβίλλας, κατά τα τελευταία έτη της ζωής του, και κατόπιν ζήτησης, προσηλώθηκε στην πλεκτική για μικρά ή μεγάλα καλάθια και κόφες. Σε νεαρή ηλικία κατασκεύαζε πολύ περισσότερα αντικείμενα, όπως πανέρια για γάμους, διακοσμητικά καλάθια , καλάθια για το ψωμί, αλλά και μεγάλα πούργια, για τη μεταφορά της σοδειάς των Βαλυραίων από τα αγροκτήματα. Τα παλιά χρόνια τα γερά πούργια τα έφτιαχναν με στημόνια από διπλές βέργες της μοσχομυριστής λυγαριάς, που φύτρωνε στους φράχτες των κτημάτων, κατά μήκος των χωματόδρομων της Βαλύρας και στις όχθες του ποταμού, και υφάδια από τρίχρονα καλάμια - αυτά που έχουν βγάλει μάτια στο στέλεχός τους - του ποταμού της Μαυροζούμενας. Ήταν πολύ μεγάλη η ζήτηση των καλαθιών για την αποθήκευση των προϊόντων της εύφορης γης μας, αφού τα πλαστικά προϊόντα δεν είχαν εμφανιστεί ακόμη στην αγορά. Η αναζήτηση των υλικών καλαθοπλεκτικής βοηθούσε παράλληλα στον καθαρισμό του ποταμού του χωριού από τα καλάμια, τα οποία σήμερα έχουν κατακλύσει το φυσικό τοπίο στη Μαυροζούμενα, χωρίς καμία παρέμβαση από τις Δημοτικές αρχές.
Φωτο: lyrasi.blogspot.com
Κατά τα τελευταία έτη ο αλησμόνητος Ηλίας Δαβίλλας χρησιμοποιούσε συνήθως ως στημόνια, επίσης ως υφάδια για τη βάση, το τελείωμα του καλαθιού και τα χερούλια, βέργες από ελιά, τις οποίες έκοβε και αποθήκευε κατά τον Χειμώνα και στη χάση του Φεγγαριού, για να μην έχουν πολλούς χυμούς. Άλλωστε, λόγο ηλικίας, ήταν μακρινή η απόσταση να περπατήσει προς τον δρόμο για την Αθήνα , μετά τον Μελιγαλά, για να βρει μπόλικες βέργες από λυγαριά. Αποθήκευε τις βέργες από ελιά σε σκιερό μέρος για τρεις μήνες, και όταν επρόκειτο να τις χρησιμοποιήσει τις μούλιαζε για 15 ημέρες στο νερό, για να είναι ευλύγιστες. Το ίδιο έκανε και με τα καλάμια. Καθάριζε τα καλάμια προσεκτικά όταν τα μάζευε, χωρίς να καταστρέψει τη γυαλάδα της επιφανείας τους και τα αποθήκευε σε μέρος ξηρό και σκιερό. Όταν τελείωνε με το δεκαπενθήμερο μούλιασμα των υλικών του στημονιού και του υφαδιού, με ειδικό μαχαίρι έσχιζε τα καλάμια σε λεπτές λωρίδες, ανάλογα με αυτό που ήθελε να κατασκευάσει. Ένας καλός καλαθοπλέκτης μπορεί να σχίσει το καλάμι σε 10 λεπτές λωρίδες ή ακόμη περισσότερο, ιδίως αν έχει να πλέξει ένα περίτεχνο πανέρι για γάμο, βάπτιση ή άλλη διακοσμητική χρήση εντός ή εκτός του σπιτιού. Αλλά και από μουριές χρησιμοποιούσε βέργες ως στημόνια, σπανίως βέβαια, αφού οι παππούδες μας είχαν πειραματιστεί με πολλά υλικά , όπως βέργες από ιτιά και σφενδάμι και θεωρούσαν τη λυγαριά ως το πλέον ανθεκτικό υλικό, τόσο για τα στημόνια του πλεξίματος όσο και για τη στερέωση της πλέξης ενδιάμεσα στα υφάδια. Σε τέτοιες πλεκτές κόφες ή πούργια εμπιστεύονταν τα σταφύλια του τρύγου ή τη μεταφορά της σοδειάς της ντομάτας, και/ή άλλων κηπευτικών προϊόντων , με τα δυνατά άλογα ή τα γαϊδούρια τους, τους εργατικούς και υπομονετικούς από τον Θεό δοσμένους βοηθούς τους, εκείνη την εποχή.
Οι γιαγιάδες μας μάζευαν αντίστοιχα λεπτές βέργες από σχίνα και μυρτιές, τις καθάριζαν και τις έβαφαν όταν τελείωναν με τη βαφή των πρόβειων μαλλιών. Αρκετές φορές και κατ΄ εξαίρεση ζητούσαν στους καλαθοπλέκτες του χωριού να τους πλέξουν διακοσμητικά καλαθάκια για τις εορτές. Το Πάσχα τοποθετούσαν τα βαμμένα αυγά τους μέσα σε αυτά, καθώς και άλλα μικρά γλυκίσματα, όπως διπλωμένα με σελοφάν γεμιστά κουραμπιεδάκια , μπακλαβαδάκια, φρούτα γλασέ, ζαχαρωτά ή σπιτικά σοκολατάκια.
Η σύγχρονη Βαλύρα είχε την ευτυχία να δει από πρώτο χέρι την τέχνη της καλαθοπλεκτικής του αξέχαστου Ηλία Δαβίλλα, επίσης να απαθανατιστεί εργαζόμενος από τον κύριο Ιωάννη Δ. Λύρα, καθηγητή Βιολογίας και Ιστοριοδίφη, για να υπάρχει στο λαογραφικό αρχείο του χωριού μας.
Καλός οικογενειάρχης ήταν ο Ηλίας Δαβίλλας, χωρίς απογόνους, όμως μας άφησε την όμορφη τέχνη του ως κληρονομιά και την ανάμνηση της θεοσεβούς κοινωνικής παρουσίας του, μοναδικό στολίδι για να τον θυμούνται οι γενιές που θα έλθουν.
Ο Θεός να σε αναπαύει αείμνηστε Ηλία Δαβίλλα σε παραδείσια πεδία, η Βαλύρα ποτέ δεν θα σε ξεχάσει.
Θερμές ευχαριστίες στους κυρίους Θανάση Σ. Μπόβη, καθηγητή μαθηματικό, και Χρήστο Π. Παπαγεωργίου, Αθλητικογράφο της ΕΡΤ/ΕΡΑ Καλαμάτας, που πρότειναν αυτό το αφιέρωμα για τον Ηλία Δαβίλλα, τον αλησμόνητο καλαθοπλέκτη της Βαλύρας .
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
4/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου